എക്ഷ ലോറയിൽ സ്ഥിരി ലെയ്യുന്ന ഇന്ത്യയില 12 ക്ഷജ്യോരിർ ിംഗങ്ങളിൽ ഒന്നോണ് ഔറംഗബോദിൽ സ്ഥിരി ലെയ്യുന്ന 'ഘൃഷ്ക്ഷണശവര് ക്ഷജ്യോരിർ ിംഗ'. ഇരിന്റ വ ിയ മര രവും സോംസ്കോരികവും സോമൂഹികവും െരിത്ര രവുമോയ ത് ോധോനയമുണ്ട്, ക്ഷജ്യോരിർ ിംഗം രീർച്ചയോയും സന്ദർശിക്ഷക്കണ്ട സ്ഥ മോണ്.

Districts/Region

ഔറംഗബോദ്‌ ജ്ി ല, മഹോരോത്ര, ഇന്ത്യ

History

'ക്ഷജ്യോരിർ ിംഗങ്ങൾ' എന്നോൽ 'നിര അല ലങ്കിൽ ത് കോശ സ്രംഭം' എന്നോണ്. ക്ഷജ്യോരിർ ിംഗങ്ങളോയി കണക്കോക്കലെടുന്ന ശിവന്റ സമർെിച്ചിരിക്കുന്ന 12 ുണയക്ഷേത്രങ്ങളുണ്ട്, ഈ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ശിവൻ രലന്ന സന്ദർശിച്ച സ്ഥ ങ്ങളോലണന്ന് വിശവസിക്കലെടുന്നു. ഇന്ത്യയില 12 ക്ഷജ്യോരിർ ിംഗങ്ങളിൽ അവസോനക്ഷത്തരോണ് 'ഘൃഷ്ക്ഷണശവർ ക്ഷജ്യോരിർ ിംഗ'. 11-12-ആം നൂറ്റോണ്ടില ുരോവസ്രു ുരോരന കോ ം. ുരോണങ്ങൾ ക്ഷ ോല യുള്ള ശഹന്ദവ മരസോഹിരയങ്ങളിൽ ശശവ രീർത്ഥോടന ക്ഷകത്ന്ദമോയി ഈ സ്ഥ ലത്ത കുറിച്ച് നിരവധി രോമർശങ്ങളുണ്ട്. ഘൃഷ്ക്ഷണശവർ എന്ന വോക്ക് ശിവന്റ നൽകിയ സ്ഥോനക്ഷെരോണ്. ശിവ ുരോണം, ത്മ ുരോണം രുടങ്ങിയ ുരോണ സോഹിരയങ്ങളിൽ ഈ ക്ഷേത്രത്തിന്റലറ ക്ഷ ര് രോമർശിച്ചിട്ടുണ്ട്. 13-14 നൂറ്റോണ്ടുകളിൽ സുൽത്തോക്ഷനറ്റ് ഭരണം ഈ ക്ഷേത്രം നശിെിക്കലെട്ടു, എന്നോൽ ഛത്ര രി ശിവോജ്ി മഹോരോജ്ിന്റലറ ിരോമഹനോയിരുന്ന ലവറുളില മോക്ഷ ോജ്ി ഭിസോല എഡി രിനോറോം നൂറ്റോണ്ടിൽ ുനർനിർമ്മിച്ചു. നിർഭോഗയവശോൽ, മുഗൾ ഭരണകോ ത്ത് ക്ഷേത്രം വീണ്ടും രകർക്കലെട്ടു, എന്നിട്ടും മുഗൾ സോത്മോജ്യത്തിന്റലറ രനത്തിനുക്ഷശഷം AD 18-ാോാം നൂറ്റോണ്ടിൽ ഇൻക്ഷഡോറില രോജ്ഞി അഹ യഭോയ്ക് ക്ഷഹോൾക്കർ ഇത് വീണ്ടും ുനർനിർമ്മിച്ചു. അഹ യഭോയ്ക് ക്ഷഹോൾക്കർ രോജ്ഞി ണികഴിെിച്ചരോണ് ഇക്ഷെോഴലത്ത ക്ഷേത്രം. ഇത് െുവന്ന ക ലിൽ നിർമ്മിച്ചരോണ്, കൂടോലര അഞ്ച് നി കളുള്ള നോഗര ശശ ിയി ുള്ള ശിഖരവുമുണ്ട്. ക്ഷേത്രത്തില ിംഗം കിഴക്ഷക്കോട്ട് ദർശനമോണ്, 24 രൂണുകൾ അടങ്ങുന്ന ഒരു ക്ഷകോടരി ഹോൾ, നിരവധി ഐരിഹയങ്ങളുലടയും ശിവലനക്കുറിച്ചുള്ള കഥകളുലടയും മക്ഷനോഹരമോയ ലകോത്തു ണികൾ ലകോത്തിവച്ചിരിക്കുന്നു, നന്ദിയുലട ത് രിമ സന്ദർശകരുലട കണ്ണുകൾക്ക് ആനന്ദമോണ്. ക്ഷേത്രം വിത്രമോയ ജ് സംഭരണിയുമോയി ബന്ധലെട്ടിരിക്കുന്നു, അരും ഴയരോണ്; കിഴക്ക് 11-12 നൂറ്റോണ്ടുകൾ CE. എക്ഷ ലോറയില ശക ോസത്തിന്റലറ ഏകശി ോ ക്ഷേത്രത്തിന്റലറ ക്ഷ ോക ശ രൃക ശസറ്റിൽ നിന്ന് വളലര അകല യ ല ഈ ക്ഷേത്രം. ഈ ക്ഷേത്രത്തിന്റലറ വിത്രമോയ ഭൂത് കൃരിയുലട വിത്രര CE 6 മുരൽ 9- ആം നൂറ്റോണ്ടിൽ ഇവിലട കുഴിലച്ചടുത്ത ശശവ ഗുഹകളിൽ നിന്ന് ഉത്ഭവിച്ച ഒരു സ്ഥ വുമോയി ബന്ധലെട്ടിരിക്കുന്നു. ഇന്നലത്ത ക്ഷേത്രത്തിന്റ രൂണുകളി ും െുവരുകളി ും മക്ഷനോഹരമോയ അ ങ്കോരങ്ങളുണ

Geography

മഹോരോത്രയില ഔറംഗബോദ്‌ ജ്ി ലയിൽ ഔറംഗബോദ്‌ നഗരത്തിൽ നിന്ന് 35 കിക്ഷ ോമീറ്റർ അകല ലവരുളി ോണ് ക്ഷേത്രം 

Weather/Climate

ഈ ത് ക്ഷദശത്തിന്റ െൂടുള്ളരും വരണ്ടരുമോയ കോ ോവസ്ഥയുണ്ട്. 40.5 ഡിത്ഗി ലസൽഷയസ് വലര രോ നി യുള്ള ക്ഷവനൽക്കോ ം ശശരയകോ ക്ഷത്തക്കോളും മൺസൂണിലനക്കോളും രീത്വമോണ്. ശീരകോ ം സൗമയമോണ്, ശരോശരി രോ നി 28-30 ഡിത്ഗി ലസൽഷയസിൽ വയരയോസലെടുന്നു. മൺസൂൺ സീസണില മഴയ്ക്ക്ക് രീത്വമോയ കോ ോനുസൃരമോയ വയരിയോനങ്ങളുണ്ട്, വോർഷിക മഴ ഏകക്ഷദശം 726 മി ലിമീറ്ററോണ്

Things to do

ശദവലത്തആരോധിച്ചരിന്റ ക്ഷശഷ ക്ഷകോടരി ഹോൾ ശിവോ യ സക്ഷരോവർ വിഷ്ണുവിന്റലറ ദശോവരോരത്തിന്റലറ ലകോത്തു ണികൾ ക്ഷേത്രത്തിനു െുറ്റും ത് ോക്ഷദശിക െന്ത്കൾ

Nearest tourist places

എക്ഷ ലോറ ദിഗംബർ ശജ്ന ക്ഷേത്രം- 1.1 
കിക്ഷ ോമീറ്റർ, ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന് 5 
മിനിറ്റ്
എക്ഷ ലോറ ഗുഹകൾ - 1.6 കിക്ഷ ോമീറ്റർ, 
ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന് ഏകക്ഷദശം 7 മിനിറ്റ്
മോ ിക്‌ അംബറിന്റലറ ശവകുടീരം - 4.8 
കിക്ഷ ോമീറ്റർ, ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന്
ഏകക്ഷദശം 11 മിനിറ്റ്
മുഗൾ സിൽക്ക് ബസോർ - 5.6 KM, 
ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന് ഏകക്ഷദശം 11 മിനിറ്റ്
ഔറംഗബോദില ശവകുടീരം - 9.3 
കിക്ഷ ോമീറ്റർ, ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന്
ഏകക്ഷദശം 20 മിനിറ്റ്
ദൗ രോബോദ്‌ ക്ഷകോട്ട - 13.6 കിക്ഷ ോമീറ്റർ, 
ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന് ഏകക്ഷദശം 25 മിനിറ്റ്

Special food speciality and hotel

ആധികോരിക മഹോരോത്രിയൻ ഭേണം, സവോദിരമോയ മുഗ്ലോയ്ക് ക്ഷേറ്റുകൾ, വോയിൽ ലവള്ളമൂറുന്ന ലരരുവ് ഭേണം, എ ലോറ്റി ും മികച്ചത് ഒരോൾക്ക് ആസവദിക്കോം

Accommodation facilities nearby & Hotel/ Hospital/Post Office/Police station

രോങ്ങോനോവുന്ന രോമസ സൗകരയങ്ങൾ ഭയമോണ്. ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന് ഏറ്റവും അടുത്തുള്ളക്ലിനിക്ക് 39 KM 57 മിനിറ്റ് അകല യുള്ളശവദയനോഥ് ക്ലിനിക്കോണ്. ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന് 52 മിനിറ്റ് അകല 34 കിക്ഷ ോമീറ്റർ അകല യുള്ള ഔറംഗബോദില ലഹഡ്‌ ക്ഷ ോേ് ഓെീസോണ് ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള ക്ഷ ോേ് ഓെീസ്. ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്ന് 55 മിനിറ്റ് അകല 35.9 കിക്ഷ ോമീറ്റർ അകല യുള്ളസിറ്റി ൌക്ക് ക്ഷ ോ ീസ് ക്ഷേഷനോണ് ക്ഷേത്രത്തിന്റഏറ്റവും അടുത്തുള്ള ക്ഷ ോ ീസ് ക്ഷേഷൻ.

Visiting Rule and Time, Best month to visit

സന്ദർശിക്കുക്ഷമ്പോൾ, ക്ഷേത്രത്തിൽ ക്ഷെോക്ഷട്ടോത്ഗോെി കർശനമോയി നിക്ഷരോധിച്ചിട്ടുലണ്ടന്ന് വിക്ഷനോദസഞ്ചോരികൾ ഓർക്കണം. ുരുഷന്മോർ നഗ്നലനഞ്ചുമോയോണ് ക്ഷേത്രത്തിൽ ത് ക്ഷവശിക്ഷക്കണ്ടത്. ഒക്‌ക്ഷടോബർ മുരൽ മോർച്ച് വലരയോണ് ക്ഷേത്രം സന്ദർശിക്കോൻ ഏറ്റവും അനുക്ഷയോജ്യമോയ സമയം. എ ലോ ദിവസവും 5:30 AM മുരൽ 11:00 PM വലരയോണ് സന്ദർശന സമയം, എന്നോൽ വിശുദ്ധ ത്ശോവണ മോസത്തിൽ ക്ഷേത്രം 3:00 AM ന്റ രുറക്കും.

Language spoken in area 

ഇംഗ്ലീഷ്, ഹിന്ദി, മറോത്ത