গন্ধৰ পালে গুহা হৈছে মাহাড়ৰ ওচৰৰ এটা বৌদ্ধ গুহা চৌহদ, যাক পাণ্ডৱলেনি বুলি জনা যায়। এইটো এটা অনন্য স্থান যিয়ে বৌদ্ধ ধৰ্মৰ বিকাশৰ বিভিন্ন পৰ্যায় চিহ্নিত কৰে।

জিলা/ অঞ্চল
ৰাইগড়জিলা, মহাৰাষ্ট্ৰ, ভাৰত।

ইতিহাস
এই স্থানটো মুম্বাই-গোৱা ঘাইপথৰ ঐতিহাসিক চহৰ মাহাদৰ উপকণ্ঠত অৱস্থিত। আগ্নেয়শিলাৰ তিনিটা পৃথক স্তৰত ৩০টা গুহা খোদিত কৰা হৈছে। এই গাঁথনিবোৰৰ ভিতৰত আছে চৈত্য (বৌদ্ধ প্ৰাৰ্থনা গৃহ) আৰু শিলত খোদিত বিহাৰ (সমাৱেশহল)। ইয়াৰে বহুতো গুহা উমৈহতীয়া যুগৰ প্ৰাৰম্ভিক শতিকাৰ পৰা আৰম্ভ হৈছে। পুৰাতাত্ত্বিক প্ৰমাণে দেখুৱাইছে যে বৌদ্ধ ভিক্ষুসকলে এই স্থানত ৭ম-৮ম শতিকালৈকে বাস কৰিছিল। যিকোনো বৌদ্ধ গুহা স্থানৰ বিশেষত্ব, বৰষুণৰ পানী সংৰক্ষণ কৰিবলৈ শিলত অসংখ্য পানীৰ চৌবাচ্চা তৈয়াৰ কৰা আছে।
ইয়াত গুহাৰ এটা শিলালিপিত আঞ্চলিক ৰাজকুমাৰ বিষ্ণুপলিতাৰ নাম দাতা হিচাপে উল্লেখ কৰা হৈছে। আন গুহাবোৰৰ বেছিভাগ বণিকৰ দ্বাৰা দানত দিয়া হয়।  ঠাইখন ঐতিহাসিক চহৰ মাহাদৰ উপকূলীয় বন্দৰসমূহক (যাক ৰিভাৰিন বন্দৰ বুলিও জনা গৈছিল) ডেক্কান মালভূমিৰ বাণিজ্যিক কেন্দ্ৰবোৰৰ সৈতে সংযোগ কৰা বাণিজ্য পথত অৱস্থিত। এই ঠাইখনে আমাক গান্ধাৰী নদীৰ এক মনোৰম দৃশ্য প্ৰদান কৰে, যি কোঙ্কনৰ অন্যতম প্ৰধান নদী। এই নদীখন ব্ৰিটিছ যুগলৈকে সৰু জাহাজৰ বাবে জনাজাত আছিল। আজিৰ গান্ধাৰী নদীৰ অংশটো কুঁৱৰীৰ অসংখ্যা ঘঁৰিয়ালৰ বাবে জনাজাত। নদীৰ পাৰলৈ যোৱাটো সুৰক্ষিত নহয়।
গুহাসমূহৰ ওচৰত, পাহাৰৰ পাদদেশত, প্ৰাচীন বৌদ্ধ মঠৰ অৱশেষ পৰ্যবেক্ষণ কৰিব পাৰি। কেইবাটাও প্ৰমাণে সূচায় যে এই ঠাইখনে নিশ্চয় বৌদ্ধ ধৰ্মৰ বিকাশৰ সকলো পৰ্যায় যেনে থেৰেবাদ (হিনযান), মহাযান আৰু গূঢ় বৌদ্ধ ধৰ্মৰ সাক্ষী আছিল।

ভূগোল
গান্ধাৰপালে গুহাসমূহ মাহাদৰ ওচৰৰ গন্ধৰপালে গাঁৱত অৱস্থিত আৰু মুম্বাই-গোৱা ঘাইপথত মুম্বাইৰ পৰা প্ৰায় ১০৫ কি.মি. দক্ষিণে অৱস্থিত। গুহাবোৰ ৰাজপথৰ পৰা সহজে উপলব্ধ।

বতৰ/জলবায়ু
কোঙ্কন অঞ্চলৰ মুখ্য বতৰ বৰষুণৰ, কোঙ্কন বেল্টত অধিক পৰিমাণৰ বৰষুণ (প্ৰায় ২৫০০ মি.মি.ৰ পৰা ৪৫০০ মি.মি.) দেখা, আৰু জলবায়ু আৰ্দ্ৰ আৰু গৰম হৈ থাকে। এই ঋতুত তাপমাত্ৰা ৩০ ডিগ্ৰী চেলচিয়াছলৈকে উপনীত হয়।
গ্ৰীষ্মকাল গৰম আৰু আৰ্দ্ৰ হয়, আৰু তাপমাত্ৰা ৪০ ডিগ্ৰী চেলচিয়াছ স্পৰ্শ কৰে।
কোঙ্কনত শীতকাল হৈছে তুলনামূলকভাৱে মৃদু জলবায়ুৰ (প্ৰায় ২৮ ডিগ্ৰী চেলচিয়াছ), আৰু বতৰ শীতল আৰু শুকান হৈ থাকে।

কৰিবলগীয়া কাম
ঠাইখনৰ সকলো গুহা দৰ্শন কৰিবলৈ ২-৩ ঘণ্টাৰ প্ৰয়োজন। দীঘলীয়া খোজ কাঢ়িব পাৰে আৰু গুহাবোৰৰ ভাস্কৰ্য আৰু শিলালিপি চোৱা আৰু পঢ়া উপভোগ কৰিব পাৰে। শিলত খোদিত চিৰিখন পাহাৰৰ ওপৰলৈ লৈ যায়। পোন্ধৰ মিনিটৰ এই দ্ৰুত আৰোহণ কৰিলে এক সুন্দৰ মনোৰম দৃশ্য দেখিবলৈ পোৱা যায়। এই গুহাবোৰৰ পৰিৱেশ আৰামদায়ক, বিশেষকৈ বৰষুণত, যেতিয়া গোটেই পাহাৰটো সেউজীয়া আৱৰণেৰে ঢকা আৰু কেইবাখনো নদী আৰু জলপ্ৰপাতৰে সজ্জিত।

নিকটতম পৰ্যটন স্থান
● মাহাদ চহৰ- ৩ কি.মি.
● চাৱদাৰ হ্ৰদ - ২.৪ কি.মি.
● মহেন্দ্ৰগড় দুৰ্গ(চম্বৰগড়) - ৫ কি.মি.
● ৰাইগড় দুৰ্গ- ২৫.৭ কি.মি.
● কোল গুহা- ৫.৫ কি.মি.

দূৰত্ব আৰু প্ৰয়োজনীয় সময়ৰ সৈতে ৰেল, বিমান, পথ (ৰেল, বিমান, বাছ) দ্বাৰা পৰ্যটন স্থলীলৈ কেনেদৰে ভ্ৰমণ কৰিব পাৰি
নিকটতম ৰেল ষ্টেচন: মাহাদ ৰেল ষ্টেচন (৩ কি.মি.)। কেব আৰু ব্যক্তিগত বাহনৰ সুবিধা সমূহ অহা-যোৱা কৰিবলৈ উপলব্ধ।
নিকটতম বাছ ষ্টেণ্ড: মাহাদ বাছ ষ্টেণ্ড (৩.৬ কি.মি.)
নিকটতম বিমানবন্দৰ: ছত্ৰপতি শিৱাজী মহাৰাজ বিমানবন্দৰ (১৬০ কি.মি.)।
গান্ধাৰপালে গুহাবোৰ পথৰ মাজেৰে সহজে উপলব্ধ কিয়নো স্থানটো মুম্বাই-গোৱা ঘাইপথৰ (১১৩ কি.মি.) অতি ওচৰত আছে

বিশেষ খাদ্য বিশেষত্ব আৰু হোটেল
বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ মাছৰ ব্যঞ্জণ হৈছে আমিষসকলৰ বাবে স্থানীয় বিশেষত্ব। মহাৰাষ্ট্ৰীয় খাদ্য ইয়াত উপলব্ধ।

ওচৰত থকাৰ সুবিধাসমূহ আৰু হোটেল/ চিকিৎসালয়/ডাকঘৰ/ আৰক্ষীচকী
মাহাদ এখন বৰ্ধিত চহৰ, আৰু বহুতো হোটেল, প্ৰাথমিক স্বাস্থ্য সেৱাকেন্দ্ৰ, ডাকঘৰ আৰু আৰক্ষীচকী মাহাদ চহৰত অৱস্থিত।

ওচৰৰ এমটিডিচি ৰিজৰ্টৰ বিৱৰণ    
এমটিডিচি ৰায়গড় গুহাৰ পৰা প্ৰায় ২৭ কিলোমিটাৰ নিলগত।
পৰ্যটক নিৰ্দেশিকা তথ্য
    -
ট্যুৰ অপাৰেটৰৰ তথ্য
স্থানীয় ট্যুৰ অপাৰেটৰসকলে ঠাইখনলৈ ভ্ৰমণৰ সুবিধা দিয়ে। মুম্বাইৰ বিশেষ ঐতিহ্য ভ্ৰমণ অপাৰেটৰসকলেও ভ্ৰমণ কৰে য'ত কোঙ্কনৰ বৌদ্ধ স্থানসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত থাকে।

দৰ্শন কৰা নিয়ম আৰু সময় , ভ্ৰমণ কৰাৰ বাবে সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ মাহ
গুহাবোৰ সূৰ্যোদয়ৰ পৰা সূৰ্যাস্তৰ সময়লৈকে মুকলি।

অঞ্চলত কথিত ভাষা
ইংৰাজী, হিন্দী, মাৰাঠী।

অঞ্চলৰ মানচিত্ৰ
    
পৰ্যটন স্থানৰ মাল্টিমিডিয়া ফাইল (ছবি, ভিডিঅ', অডিঅ', জিআইএফ)