এইটো মুম্বাই নাছিক ঘাইপথত ২৪ টা গুহা থকা এটা গুহা পৰিক্ষেত্ৰ। মহাৰাষ্ট্ৰৰ বহুতো শিল কটা গুহা মহাভাৰতৰ পাণ্ডৱে নিৰ্মাণ কৰা বুলি বিশ্বাস কৰা হয় আৰু ইয়াক পাণ্ডৱলেনী বুলি কোৱা হয়। একে ধৰণৰ লোককাহিনী অনুসৰণ কৰি, এই গুহাবোৰক পাণ্ডৱলেনী বুলি কোৱা হয়।

জিলা/ অঞ্চল
নাছিকজিলা, মহাৰাষ্ট্ৰ, ভাৰত

ইতিহাস
নাছিক গোদাৱৰী নদীৰ পাৰত থকা এখন প্ৰাচীন চহৰ। ই হিন্দু, জৈন আৰু বৌদ্ধসকলৰ বাবে এক বিখ্যাত তীৰ্থস্থান; আৰু গোটেই বছৰটোত লাখ লাখ ভক্তৰ দ্বাৰা পৰিদৰ্শন কৰা হয়। এই গুহাবোৰ ২০,০০০ বছৰতকৈও অধিক ইতিহাসথকা বৌদ্ধ গুহা। পৰিৱৰ্তনশীলসময়আৰুবিশ্বাসৰসৈতে, এই গুহাবোৰত তীৰ্থংকৰ লেনি, পাণ্ডৱলেনি, পঞ্চপাণ্ডৱ আৰু জৈন গুহা আদি কেইবাটাও নাম আছে। গুহাসমূহৰ শিলালিপিবোৰে ইয়াক 'তিৰন্ধু' বা 'ত্ৰিৰাশমী' বুলি উল্লেখ কৰে।
ত্ৰিম্বকেশ্বৰ, গোদাৱৰী নদীৰ উৎপত্তি এই স্থানৰ পৰা প্ৰায় ২৫ কিলোমিটাৰ দূৰত।
পাণ্ডৱলেনীত ২৪ টা বৌদ্ধ গুহাৰ এটা গোট আছে য'ত ২৭ টা শিলালিপি উপস্থাপন কৰা হৈছে। ভাৰতীয় পুৰাতাত্ত্বিক জৰীপে পশ্চিমৰ পৰা পূবলৈ গুহাসমূহৰ সংখ্যা উল্লেখ কৰিছে।
গুহাসমূহৰ প্ৰমাণে সূচায় যে গুহাবোৰে সাতবাহানা আৰু পশ্চিম ক্ষত্ৰপৰ মাজৰ সময়ৰ সাক্ষী হৈছে, যিসকলে প্ৰথম শতিকাত এই অঞ্চলত শাসন কৰিছিল। এই ক্ষমতা সংগ্ৰামৰ এক বিতং তথ্য কেৱল শিলালিপিতে নহয়, সেই স্থানৰ কলা আৰু স্থাপত্যবিদ্যাতো প্ৰতিফলিত হয়।
এনে শিলালিপিয়ে গৱেষকসকলক প্ৰাচীন ভাৰতত বিদ্যমান ৰাজনৈতিক, আৰ্থ-সামাজিক আৰু ধৰ্মীয় পৰিস্থিতিবোৰ বুজাত সহায় কৰিছে।
* গুহা নং ১৯ হৈছে আটাইতকৈ পুৰণি আৰু খ্ৰীষ্টপূৰ্ব প্ৰথম শতিকাত এজন সাতবাহন শাসক কৃষ্ণৰ দানেৰে সৃষ্টি কৰা হৈছিল।
* আটাইতকৈ আকৰ্ষণীয় গুহাটো হৈছে ১৮ নম্বৰ। এইটো এটা চৈত্য গৃহ অৰ্থাৎ স্তূপৰ সৈতে এটা প্ৰাৰ্থনা গৃহ। ভিতৰৰ স্তম্ভবোৰ অনন্য কিয়নো সেইবোৰত প্ৰাকৃত ভাষা ব্যৱহাৰ কৰি ব্ৰাহ্মী লিপিত উলম্বভাৱে লিখা শিলালিপি আছে।
* পানী বিৰিঙাটো ইয়াত এক ডাঙৰ সমস্যা, আৰু বৰষুণৰ বতৰত ই অধিক বৃদ্ধি হয়। সেয়েহে কিছুমান গুহা পানীৰ জলাশয়লৈ ৰূপান্তৰিত হৈছিল। গুহা নং ১ হৈছে এক উদাহৰণ।
* গুহা নং ২  প্ৰথম-দ্বিতীয় শতিকাত বিহাৰ (আৱাসিক ঘৰ) হিচাপে খোদিত কৰা হৈছিল, আৰু পিছত, ইয়াক বুদ্ধৰ ছবি থকা এটা মন্দিৰলৈ ৰূপান্তৰিত কৰা হৈছিল।
* গুহা নং ৩ হৈছে আটাইতকৈ আকৰ্ষণীয়, ইয়াক বিতংভাৱে সজোৱা হৈছে। ইয়াত ছয়টা ডাঙৰ দ্বাৰ (দুৱাৰ) আছে।
*  প্ৰায় বাকী গুহাবোৰৰ সংখ্যা আছিল ৬, ৭, ৮, ১০, ১১, ১২, ১৭, ২০, ২৩ আৰু ২৪। দাতাসকলৰ নাম আৰু জীৱিকা লিপিবদ্ধ কৰা একেধৰণৰ শিলালিপি আছে।
* আন কিছুমান গুহা, বিশেষকৈ, ২,১৫,১৬,২০ আৰু ২৩ টা গুহাও বিভিন্ন বৌদ্ধসকলৰ প্ৰতিচ্ছবিত ইতিহাসবিদসকলক সক্ৰিয় কৰাৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান।
বৌদ্ধ ধৰ্মৰ পতনৰ পিছত জৈনসকলে স্থানটো দখল কৰিছিল। জৈন মঠসমূহসম্ভৱতঃ মধ্যযুগতো ইয়াত আছিল।

ভূগোল
গুহাসমূহৰ অৱস্থান এটা পবিত্ৰ বৌদ্ধ স্থান। গুহাটো ভাৰতৰ মহাৰাষ্ট্ৰৰ নাছিক চহৰৰ পশ্চিমে প্ৰায় ৮ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত।
গুহাসমূহ সাগৰ পৃষ্ঠৰ পৰা প্ৰায় ৩০০৪ ফুট ওপৰৰ ত্ৰিৰাছামী পাহাৰত নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। এই অঞ্চলৰ বৌদ্ধ গুহাসমূহৰ অৱস্থান উত্তৰ ভাৰতলৈ যোৱা ঘাইপথৰ ওচৰত।

বতৰ/জলবায়ু
নাছিকৰ গড় বাৰ্ষিক তাপমাত্ৰা ২৪.১ ডিগ্ৰী চেলচিয়াছ।
এই অঞ্চলত শীতকাল চৰম, আৰু তাপমাত্ৰা ১২ ডিগ্ৰী চেলচিয়াছলৈ নিম্নগামী হয়।
গ্ৰীষ্মকালত সূৰ্য অতি কঠোৰ হয়। নাছিকত শীতকালতকৈ গ্ৰীষ্মকালত অধিক বৰষুণ হয়। গ্ৰীষ্মকালত তাপমাত্ৰা ৩০ ডিগ্ৰী চেলচিয়াছৰ ওপৰলৈ যায়।
গড় বাৰ্ষিক বৰষুণ প্ৰায় ১১৩৪ মি.মি.।

কৰিবলগীয়া কাম
১. গুহাসমূহ দৰ্শন কৰক
২. দাদা চাহেব ফাল্কে স্মাৰক আৰু সংগ্ৰহালয় দৰ্শন কৰক
৩. পাহাৰৰ পৰা মনোৰম দৃশ্য উপভোগ কৰক।

নিকটতম পৰ্যটন স্থান
১. গোদাৱৰী নদীৰ পাৰত ধৰ্মীয় স্থান থকাৰ বাবে নাছিক চহৰ বিখ্যাত।
২. চৰকাৰ ৱাডা: ৯.৫ কি.মি.
৩. ত্ৰিম্বকেশ্বৰ মন্দিৰ: ২৭.৮ কি.মি.
৪. গংগাপুৰ বান্ধ: ১৮.৯ কি.মি.
৫. সুৰাৰ সোৱাদ লোৱাৰ বাবে চুলা আঙুৰৰ বাগিচা: ১৩ কি.মি.
৬. অঞ্জনেৰীৰ ভাৰতীয় মুদ্ৰা গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠান আৰু মুদ্ৰা সংগ্ৰহালয় : ১৮.৭ কি.মি.
৭. চিন্নাৰৰ মন্দিৰসমূহ
৮. জৈন গুহাসমূহ
৯. চহৰখনৰ চাৰিওফালে থকা দুৰ্গসমুহ

দূৰত্ব আৰু প্ৰয়োজনীয় সময়ৰ সৈতে ৰেল, বিমান, পথ (ৰেল, বিমান, বাছ) দ্বাৰা পৰ্যটন স্থলীলৈ কেনেদৰে ভ্ৰমণ কৰিব পাৰি
● পথেৰে: মুম্বাইৰ পৰা ১৭০ কি.মি. (5 ঘণ্টা) ঔৰঙ্গাবাদৰ পৰা  ৮০ কি.মি. (২ ঘণ্টা)  ইলোৰাৰ পৰা ৫১ কি.মি. (১:৩০ ঘণ্টা)
● নিকটতম বিমানবন্দৰ: ছত্ৰপতি শিৱাজী মহাৰাজ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰ - ১৫৯ কি.মি.।
● নিকটতম ৰেল ষ্টেচন: নাছিক ৰেল ষ্টেচন।

বিশেষ খাদ্য বিশেষত্ব আৰু হোটেল
ক’ণ্ডাজীৰ আঙুৰ, চিওদা, সুৰা আৰু মহাৰাষ্ট্ৰীয় ৰন্ধন প্ৰণালী।

ওচৰত থকাৰ সুবিধাসমূহ আৰু হোটেল/ চিকিৎসালয়/ডাকঘৰ/আৰক্ষীচকী
● এই এলেকাটোত থকাৰ বাবে ওচৰত পৰ্যাপ্ত হোটেল উপলব্ধ আছে আৰু লগতে কিছুমান আশ্ৰমো অৱস্থিত।
● নিকটতম আৰক্ষী চকী হৈছে আম্বাদ আৰক্ষী চকী - ৩.৬ কি.মি.
● নিকটতম চিকিৎসালয় হৈছে ভাক্ৰাটুণ্ডা হস্পিটেল প্ৰাইভেট লিমিটেড - ২ কি.মি.

ওচৰৰ এমটিডিচি ৰিজৰ্টৰ বিৱৰণ
এম.টি.ডি.চি.-ৰ গ্ৰেপ পাৰ্ক ৰিজৰ্ট (১৮.৯ কি.মি.) নামৰ নাছিকৰ ত্ৰিম্বকেশ্বৰত এটা ৰিজৰ্ট আছে, মধ্যম পৰিসৰৰ পৰা বিলাসী হোটেললৈকে যথেষ্ট সংখ্যক হোটেল আছে।

পৰ্যটক নিৰ্দেশিকা তথ্য

ভ্ৰমণ চালকৰ তথ্য
    
দৰ্শন কৰা নিয়ম আৰু সময় , ভ্ৰমণ কৰাৰ বাবে সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ মাহ    
● পাহাৰৰ চিৰি বগাই গুহাবোৰত প্ৰৱেশ কৰিব পাৰি। গুহাসমূহৰ গোটটোৰ প্ৰৱেশদ্বাৰ পাবলৈ প্ৰায় ১০ ৰ পৰা ১২ মিনিট সময় লাগে য'ত ১০ নং গুহাৰ সন্মুখত টিকট জাৰী কৰা খিৰিকী থাকে।
● সময়: ৰাতিপুৱা ৮:০০ বজাৰ পৰা ৬:০০ বজালৈ
শুক্ৰবাৰে সকলোৰে বাবে প্ৰৱেশ বিনামূলীয়া।

অঞ্চলত কথিত ভাষা
ইংৰাজী, হিন্দী, মাৰাঠী।

অঞ্চলৰ মানচিত্ৰ     

পৰ্যটনস্থানৰ মাল্টিমিডিয়া ফাইল (ছবি, ভিডিঅ', অডিঅ', জিআইএফ)