હેડડ્રેસ - DOT-Maharashtra Tourism
Breadcrumb
Asset Publisher
હેડડ્રેસ
Districts / Region
મહારાષ્ટ્ર, ર્ારિ.
Unique Features
પ્રાગૈતિહાતસક કાળથી, તવતવધ ચિત્રચલતપ, તશલ્પો, ચિત્રોમાાં દશાભવ્યા મિુ બ, માથાના કપડાાં એ માનવ સસ્ાં કૃતિનો એક મહત્વપ ૂણભ અને અચર્ન્ન ર્ાગ હિો. રોિબરોિના જીવન દરતમયાન િેમિ ઔપિાદરક પ્રસ ાંગોએ આભ ૂષણો ઉપરાાંિ માનવ જાતિના પોશાકનો આ એક ર્ાગ હિો. પયાભવરણીય પદરબળ, ઉપલબ્ધ કાિો માલ, આસ્થા અનેપરાંપરાઓ અનેફેશન વલણોએ માથાના કપડાાંઓની દડઝાઇન અને તવકાસને અસર કરી. ઉન, ઘાસ, કાપડ, ધાત, ુપ્રાણીઓના તશિંગડા, કાિ, ઝવેરાિ, પીછાઓ, ફૂલો વગેરેમાાંથી િમામ પ્રકારની સામગ્રીનો ઉપયોગ હેડડ્રેસની દડઝાઇનમાાં થાય છે.કૃતત્રમ તવગ અનેબરુખા પણ આ ફેશન સ્ટેટમેન્ટનો એક ર્ાગ છે. કઠોર હવામાન અને યદ્ધુ ો દરતમયાન રક્ષણ એ હેડડ્રેસના અન્ય પ્રાથતમક ઉપયોગો હિા.
માથાના કપડાાંના ઇતિહાસની જેમ, તવશ્વર્રમાાં, ર્ારિમાાં પણ માથાના કપડાાંની દડઝાઇન અને ઉપયોગનો લાાંબો ઇતિહાસ છે. હડતપન સીલ પર દશાભવવામાાં આવેલા તવતવધ પાત્રો તવતવધ પ્રકારના માથાના કપડાાં સાથેિોઈ શકાય છે. પછીના સમયગાળામાાં ગાાંધાર અનેમથરુાના કલા સ્વરૂપોમાાં બદ્ધુ તશલ્પો બદ્ધુ ના વાળથી બનેલા માથાના કપડાાંની અનોખી શૈલી સાથેદશાભવવામાાં આવ્યા છે. મહારાષ્ટ્રમાાં સાિવાહન કાળના તશલ્પો, જેમ કે બૌદ્ધ ગફુ ાઓમાાં દશાભવવામાાં આવ્યા છેિેમ િ અિ ાંિા ગફુ ાઓમાનાં ા ચિત્રો, આધતુનક ફેશન દડઝાઇનના પ્રાિીન સ્ત્રોિો દશાભવેછે. માથાના કપડાાંનો પ્રારાંચર્ક સાદહજત્યક સ ાંદર્ભ અથવભવેદ અનેશિપથ બ્રાહ્મણમાાં છે અને શબ્દનો ઉલ્લેખ 'ઉષ્ટ્ણીશા' િરીકે થયો છે. ઉષ્ટ્ણીશાનો ઉપયોગ એક પ્રકારની અનેવ્રત્યા દ્વારા કરવામાાં આવેછે - જે વ્યસ્ક્િ યજ્ઞ સમારોહ દરતમયાન યોગ્ય ઉંમરે દોરાના તવતધ સ ાંસ્કાર તવનાની વ્યસ્ક્િ છે. શિપથ બ્રાહ્મણ રાણી ઇન્િાયણી દ્વારા પહેરવામાાં આવિી ઉષ્ટ્ણીશા તવશે બોલે છે. ગોળ-આકારન, ુાં શ ાંખ આકારન, ુાં રત્નથી સજ્િ હેડડ્રેસ ૨જી સદી દરતમયાન પ્રિચલિ હત. ુાં આ વલણ સમયની સાથે, એકાંદરે પ્રદેશોમાાં બદલાતુાં રહ્.ુાં મહારાષ્ટ્રમાાં માથાના કપડાાંનો એક રસપ્રદ અનેરાંગીન ડાયસ્પોરા છે. ગોળ પગડી મખ્ુયત્વે બ્રાહ્મણો દ્વારા પહેરવામાાં આવિી હિી, ગોળાકાર પગોટે મરાઠા, માલી અનેઅન્ય કેટલીક જાતિઓ દ્વારા પહેરવામાાં આવિી હિી. ર્ગવા રાંગના પટકા સામાન્ય રીિેકુલીન મરાઠા વગભ દ્વારા પહેરવામાાં આવેછે. પગડી હાંમેશા લાલ રાંગની, વ્યસ્ક્િ-તવતશષ્ટ્ટ અને તપ્રફેચબ્રકેટેડ હિી. પાગોટ લ ાંબિોરસ, તત્રકોણાકાર અનેતપ્રફેચબ્રકેટેડ હિા. પટકા, ફેટા, તિવિ, મ ાંદડલ અને બટ્ટી એ સામાન્ય રીિેમહારાષ્ટ્રીયન પરૂુષો દ્વારા પહેરવામાાં આવિી તવતવધિાઓના નામ છે. ફેટા પહેરવાની બેઅલગ-અલગ શૈલીઓ હિી. પટકા ૫૩ ફૂટ લાાંબા કાપડમાાંથી બનેછેજે એક ફૂટ પહોળાં હોય છેઅનેિેની ફોલ્ડ બીજી બાજુકરિાાં મોટી હોય છે. ફેટા એક બાજુથોડી નમેલી હોય છેઅને બીજી ફ્લેટર બાજુ કાનનેઆવરી લે છે. િેના એક ટાંકૂ ા છેડાને ટફ્ટનો આકાર આપવામાાં આવેછેઅનેબીિો ફોલ્ડ લાાંબો ખલ્ુલો છેડો ખર્ા પર છોડી દેવામાાં આવેછે. બોલિાલની મરાઠીમાાં િેને શેમલા િરીકે ઓળખવામાાં આવેછેઅનેઆ શૈલી કુલીન મરાઠા અને રાિપ ૂિમાાં ખ ૂબ િ લોકતપ્રય છે. અન્ય તવતવધિા એ છે કે રૂમાલ એ કાપડનો િોરસ ટુકડો છે, જે ૧૨” X ૧૨” છેઅનેબ ાંને છેડા ફોલ્ડની અંદર મ ૂકવામાાં આવે છે અને િે િોવામાાં આવિા નથી. રૂમાલ સામાન્ય રીિેકીિભનકાર પહેરે છે.
Cultural Significance
Subscription
Our Address
Directorate of Tourism, Maharashtra
15 Floor, Nariman Bhavan,
Nariman Point, Mumbai 400021
connect.dot-mh@gov.in
022-69107600
Quick Links
Download Mobile App Using QR Code

Android

iOS