ಧಾರಾಶಿವ್ ಗುಹೆಗಳು ೭ ಬಂಡೆಯ ಗುಹೆಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ.
ಅವುಗಳನ್ನು ೫ ನೇ - ೬ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧ
ಮತ್ತು ಜೈನ ಧರ್ಮಗಳ ನಂಬಿಕೆಯ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.

ಜಿಲ್ಲೆಗಳು/ಪ್ರದೇಶ

ಉಸ್ಮಾನಾಬಾದ್ ಜಿಲ್ಲೆ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಭಾರತ

ಇತಿಹಾಸ

ಉಸ್ಮಾನಾಬಾದ್ ತನ್ನ ಹೆಸರಿನೊಂದಿಗೆ ಜಿಲ್ಲೆಯೊಳಗೆ ಒಂದು ಆಕರ್ಷಕ
ನಗರವಾಗಿದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ನಗರವು ಆಧುನಿಕ ಯುಗಕ್ಕೆ ಸಾಗಿಸಲ್ಪಟ್ಟ
ನಂತರವೂ ತನ್ನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಬೇರುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ನಗರವನ್ನು
ನಿಜಾಮರು, ಭೋಂಸ್ಲೆಗಳು, ಚಾಲುಕ್ಯರು, ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರು ಮತ್ತು
ಹಲವಾರು ಇತರ ಆಡಳಿತಗಾರರು ಆಳಿದರು. ಇದು ಹಿಂದಿನ ಮರಾಠವಾಡ
ಪ್ರದೇಶದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಧರಾಶಿವ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ
ಉಸ್ಮಾನಾಬಾದ್ ತನ್ನ ಪ್ರಾಚೀನ ಗತಕಾಲದ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು

ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಮಾರಕಗಳು, ವಿವಿಧ ಸಮುದಾಯಗಳ ಧಾರ್ಮಿಕ
ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಧಾರಶಿವ್ ಗುಹೆಗಳು ಬಾಲಘಾಟ್ ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ 7 ಗುಹೆಗಳನ್ನು
ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ೧ ನೇ ಗುಹೆಯು ಯಾವುದೇ ಪ್ರತಿಮೆಗಳಿಲ್ಲದ ಸಣ್ಣ ತೆರೆದ
ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಗುಹೆ ೨ ಕೇಂದ್ರ ಸಭಾಂಗಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಸನ್ಯಾಸಿಗಳ
ನಿವಾಸಕ್ಕಾಗಿ )೧೪ ಕೋಶಗಳು ಮತ್ತು ಜೈನ ದೇವರುಗಳ ಚಿತ್ರವಿರುವ
ಗರ್ಭಗೃಹವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ೩, ೪ ಮತ್ತು ೭ ಗುಹೆಗಳು ಯಾವುದೇ
ಚಿತ್ರಗಳು ಅಥವಾ ಕಲಾಕೃತಿಗಳಿಲ್ಲದೆ ಸಣ್ಣ ತೆರೆದ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.
ಗುಹೆ ೬ ಮುರಿದ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕೆಲವು ತಜ್ಞರು ಧರಾಶಿವ್
ಗುಹೆಗಳು ಮೂಲತಃ ಬೌದ್ಧರೆಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ ಆದರೆ ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ
ಈ ಗುಹೆಗಳು ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಸ್ಮಾರಕಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಂಡವು. ಇವುಗಳ
ಸಾಮೀಪ್ಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ಖನನ ಮಾಡಿದ ನಂತರದ ಕಾಲದ ಗುಹೆಗಳೂ ಇವೆ.
ಧರಾಶಿವದಿಂದ ೧೩ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಬೌದ್ಧ ಯುಗಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ
ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಉತ್ಖನನ ಮಾಡಿದ ಗುಹೆಗಳಿವೆ. ಈ ಗುಹೆಗಳು ಕ್ರಿ.ಶ.7ನೇ
ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದವು.
ಶಿಲ್ಪಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ತಲೆಯ ಮೇಲಿರುವ ಸರ್ಪದ ಹುಡ್ ಜೈನ ತಿಥಂಕರ
ಪಾರ್ಶ್ವನಾಥನದ್ದಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಪೀಠದ ಮೇಲೆ ಅವುಗಳ ನಡುವೆ
ಧರ್ಮಚಕ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಜಿಂಕೆಗಳ ಆಕೃತಿಯು ಮೂಲತಃ ಅದು
ಬೌದ್ಧ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಗುಹೆಗಳ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ,
ಕೆಲವು ಜೈನ ಗುಹೆಗಳನ್ನು ಅದೇ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಉತ್ಖನನ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ,
ಇದನ್ನು ಗುಹೆ ೫ ಮತ್ತು ೬ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಗುಹೆಗಳನ್ನು
ಜೈನ ಪ್ರಾಕೃತ ಕೃತಿ ಕರಕಂಡಚಾರಿಯುನಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಟಗರರಪುರದ (ಉಸ್ಮಾನಾಬಾದ್ ಬಳಿಯ ಗ್ರಾಮ ತೇರ್) ರಾಜಕುಮಾರ
ಶಿವನಿಂದ ಮೊದಲ ಕೆಲವು ಗುಹೆಗಳಿಗೆ ಬಂದ ರಾಜ ಕರಕಂಡನಿಂದ ಉತ್ಖನನ
ಮಾಡಲಾಯಿತು ಎಂದು ಇದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ.
ಜೈನ ಸಂಕೀರ್ಣದ ಬಳಿ ಒಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದ ಗುಹೆಯಿದೆ, ಅದು
ಅಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆ. ಗುಹೆಯ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ಗ್ರಂಥವಾದ
ಹರಿವಂಶದ ಪ್ರಸಂಗಗಳ ಚಿತ್ರಣವಿದೆ, ಇದು ಗುಹೆಯು ಹಿಂದೂ ಗುಹೆ
ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಜೈನ ಗುಹೆ ಸಂಕೀರ್ಣದ
ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಕೋಟೆಯ ಬಾವಿಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ
ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

ಭೌಗೋಳಿಕ ಮಾಹಿತಿ

ಧಾರಾಶಿವ್ ಗುಹೆಗಳು ಬಾಲಾಘಾಟ್ ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ಉಸ್ಮಾನಾಬಾದ್
ನಗರದಿಂದ ೮/ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.

ಹವಾಮಾನ

ಔರಂಗಾಬಾದ್ ಪ್ರದೇಶವು ಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಶುಷ್ಕ ವಾತಾವರಣವನ್ನು
ಹೊಂದಿದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯು ಚಳಿಗಾಲ ಮತ್ತು ಮಾನ್ಸೂನ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು
ತೀವ್ರವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ತಾಪಮಾನವು ೪೦.೫ ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್‌ವರೆಗೆ
ಇರುತ್ತದೆ.
ಚಳಿಗಾಲವು ಸೌಮ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸರಾಸರಿ ತಾಪಮಾನವು ೨೮ -
೩೦ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್‌ನಿಂದ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಮಾನ್ಸೂನ್ ಋತುವಿನ ತೀವ್ರ ಋತುಮಾನದ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ
ಮತ್ತು ಔರಂಗಾಬಾದ್ನಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಮಳೆಯು ಸುಮಾರು 726 ಮಿಮೀ.

ಮಾಡಬೇಕಾದ ಕೆಲಸಗಳು

೧. ಬೌದ್ಧ, ಜೈನ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಗಳ ೭ ಪುರಾತನ ಗುಹೆಗಳ
ಸರಣಿಯ ಅದ್ಭುತವಾದ ಧಾರಶಿವ್ ಗುಹೆಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ.
೨. ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿನಿಂದ ಬೆರಗುಗೊಳಿಸುವ ನೋಟಗಳನ್ನು ಶ್ಲಾಘಿಸಿ.
೩. ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ

ಹತ್ತಿರದ ಪ್ರವಾಸಿ ಸ್ಥಳ

೧.ಗರಾದ್ ಗಾರ್ಡನ್ (೫.೭ ಕಿಮೀ)
. ಹತ್ಲಾ ದೇವಿ ಗಿರಿಧಾಮ(೯ ಕಿಮೀ)
೩. ರಾಮಲಿಗಪ್ಪ ಲ್ಯಾಮ್ಟೂರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ (೨೫.೯
ಕಿಮೀ)
೪. ಘಟಶಿಲ್ ದೇವಸ್ಥಾನ (೧೭.೯ ಕಿಮೀ)
೫. ಆಯಿ ಯಡೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ (೩೧.೩ ಕಿಮೀ)
೬. ಜವಲ್ಗಾಂವ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು (೩೭.೬ ಕಿಮೀ)
೭. ಔಸಾ ಕೋಟೆ(೫೮.೯ ಕಿಮೀ)
೮. ಪರಂದಾ ಕೋಟೆ (೭೦ ಕಿಮೀ)
೯-. ಟೆರ್ ನಲ್ಲಿ ಪುರಾತತ್ವ ಸೈಟ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ??
೧೦. ತುಳಜಾಪುರ ದೇವಸ್ಥಾನ (೨೭.೫ ಕಿಮೀ)

ದೂರ ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯವಿರುವ
ಸಮಯದೊಂದಿಗೆ ರೈಲು,
ವಿಮಾನ, ರಸ್ತೆ (ರೈಲು,
ವಿಮಾನ, ಬಸ್) ಪ್ರವಾಸಿ
ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಹೇಗೆ
ಪ್ರಯಾಣಿಸುವುದು

ವಿಮಾನದ ಮೂಲಕ: ಲಾತೂರ್ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವು ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ
(೮೮.೪ ಕಿಮೀ)
ರೈಲ್ವೆ ಮೂಲಕ: ಉಸ್ಮಾನಾಬಾದ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ ೧೪ ಕಿಮೀ)
ರಸ್ತೆಯ ಮೂಲಕ: ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ ಆಟೋ ಮತ್ತು ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಗಳು
ಲಭ್ಯವಿದೆ

ವಿಶೇಷ ಆಹಾರ ವಿಶೇಷತೆ
ಮತ್ತು ಹೋಟೆಲ್

ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಪಾಕಪದ್ಧತಿಯು ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ.

ಹತ್ತಿರದ ವಸತಿ ಸೌಕರ್ಯಗಳು
ಹೋಟೆಲ್/ಆಸ್ಪತ್ರೆ/ಪೋಸ್ಟ್
ಆಫೀಸ್/ಪೊಲೀಸ್ ಸ್ಟೇಷನ್

ಒಸ್ಮಾನಾಬಾದ್ ನಗರದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸ್ಥಳೀಯ ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್‌ಗಳು
ಒಸ್ಮಾನಾಬಾದ್ ನಗರದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಹೋಟೆಲ್‌ಗಳು
ಹತ್ತಿರದ ಅಂಚೆ ಕಛೇರಿ: ಒಸ್ಮಾನಾಬಾದ್ ಮುಖ್ಯ ಅಂಚೆ ಕಛೇರಿ.
ಒಸ್ಮಾನಾಬಾದ್ ನಗರದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳು
ಹತ್ತಿರದ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ: ಒಸ್ಮಾನಾಬಾದ್ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ

ಹತ್ತಿರದ MTDC ರೆಸಾರ್ಟ್
ವಿವರಗಳು

ತುಳಜಾಪುರದ ಬಳಿ MTDC ಹಾಲಿಡೇ ರೆಸಾರ್ಟ್ (30 ಕಿಮೀ)

ಭೇಟಿ ನಿಯಮ ಮತ್ತು
ಸಮಯ, ಭೇಟಿ ನೀಡಲು
ಉತ್ತಮ ತಿಂಗಳು

ಗುಹೆಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಉತ್ತಮ ಸಮಯವೆಂದರೆ ಮಳೆಗಾಲ, ಏಕೆಂದರೆ
ಭೂದೃಶ್ಯವು ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದ್ದಾಗಿದ್ದು ಬೇಸಿಗೆಯ ನಂತರ ತಾಪಮಾನವು
ತಂಪಾಗುತ್ತದೆ.
ಚಳಿಗಾಲವು ಗಾಳಿ, ಶೀತ ಮತ್ತು ಆರಾಮದಾಯಕ ಅವಧಿಯಾಗಿದೆ.
ನೀರು ಮತ್ತು ಆಹಾರವು ಗುಹೆಗಳ ಬಳಿ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ನಗರದಲ್ಲಿ
ಅವುಗಳನ್ನು ತರಲು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುವ
ಭಾಷೆ

ಇಂಗ್ಲೀಷ್, ಹಿಂದಿ, ಮರಾಠಿ.