ರಾಜ್ಗಡ್, ಈ ಭವ್ಯವಾದ ಕೋಟೆಯು 1672 CE ವರೆಗೆ ಮರಾಠ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಮರಾಠಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾರಾಜರಿಂದ ಈ ಹಿಂದೆ
'ಮುರ್ರುಂಬಾ ದೇವಚಾ ಡೊ ಂಗರ್' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಅಜೇಯ ಕೋಟೆಗಳಲ್ಲಿಒಂದಾಗಿದೆ.

ಜಿಲ್ಲೆಗಳು/ಪ್ರದೇಶ

ಪುಣೆ ಜಿಲ್ಲೆ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಭಾರತ.

ಇತಿಹಾಸ

ರಾಜ್ಗಡ್, ಅಕ್ಷರಶಃ 'ಆಡಳಿತ ಕೋಟೆ' ಎಂದರ್ಥ, ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ
ಮಹಾರಾಜರು 24 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮರಾಠ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ
ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು.

ರಾಜ್ಗಡವನ್ನು ಕೆಳಗಿನ ಕೋಟೆ ಮತ್ತುಮೇಲಿನ ಕೋಟೆ ಎಂದು ಎರಡು
ಮುಖ್ಯ ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮೇಲಿನ ಕೋಟೆಯು
ಬಾಲೆಕಿಲ್ಲಾವನ್ನು ಒಳಗೊ ಂಡಿದೆ, ಅಲ್ಲಿ ರಾಜಮನೆತನವನ್ನು
ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೆಳಗಿನ ಕೋಟೆಯು ಬೆಟ್ಟದ ಮೂರು ತೋ ಳುಗಳಿಂದ
ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ರಾಜ್ಗಡ್ ಬೆಟ್ಟದ ತ್ರಿಕೋನ ಮೇಜಿನ ಮೇಲೆ ಇದೆ. ಈ
ಮೂರು ತೋ ಳುಗಳಿಗೆ ಸುವೇಲ ಮಾಚಿ, ಪದ್ಮಾವತಿ ಮಾಚಿ ಮತ್ತು
ಸಂಜೀವನಿ ಮಾಚಿ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪದ್ಮಾವತಿ ಮಾಚಿ ಎಂಬ
ಹೆಸರು ಪದ್ಮಾವತಿ ದೇವಿಯ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತುಅದೇ ಹೆಸರಿನ ಸಣ್ಣ
ಜಲಾಶಯದಿಂದ ಬಂದಿದೆ.
ಅರಮನೆಗಳು ಮತ್ತುಮನೆಗಳ ಹಲವಾರು ರಚನಾತ್ಮಕ ಅವಶೇಷಗಳು
ಮತ್ತುಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿಕಾಣಬಹುದು. ಮರಾಠಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕಚೇರಿ
ಮತ್ತುಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಅವಶೇಷಗಳಿವೆ. ಈ ಕೋಟೆಯು ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ
ಮಹಾರಾಜರ ನೆಲೆಯಾಗಿತ್ತು. ಹದಿನಾರು ವರ್ಷದ ಯುವಕ ಶಿವಾಜಿ
ಕೋಟೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟುವುದರಿಂದ ಹಿಡಿದು ರಾಜನಾಗುವವರೆಗೆ ಅವನ
ಜೀವನದ ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳಿಗೆ ಇದು ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ.
ಹದಿನಾರು ವರ್ಷದ ಯುವಕ ಶಿವಾಜಿ ತೋ ರಣ ಕೋಟೆಯನ್ನು
ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡನು ಮತ್ತು ಚಿನ್ನದ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡನು.
ಭಂಡಾರದಲ್ಲಿ ದೊ ರೆತ ಚಿನ್ನವನ್ನು ಮುರ್ರುಂಬಾ ದೇವಾಚಾ ಡೊ ಂಗರ್
ಮೇಲೆ ಕೋಟೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಬಳಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ನಂತರ
ಕೋಟೆಗೆ 'ರಾಜ್ಗಡ್' ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಕೋಟೆಯು ಮರಾಠರ
ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು, ಇದು ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ರಾಜ ಮತ್ತುಅವನ
ಸೈನಿಕರನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸಿತು ಮತ್ತುರಕ್ಷಿಸಿತು.
‘ಪದ್ಮಾವತಿ’, ‘ಸುವೇಲಾ’ ಮತ್ತು ‘ಸಂಜೀವನಿ’ ಎಂಬ ಮೂರು
ಮಾಚಿಗಳು ಮತ್ತು ‘ಬಾಳೆಕಿಲ್ಲಾ’ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಒಂದು ದೊ ಡ್ಡ
ಕೋಟೆಯೊಂದಿಗೆ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಭವ್ಯವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.
ರಾಂಪಾರ್ಟ್‌ಗಳನ್ನು ಎಷ್ಟು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆಯೆಂದರೆ ಅವು ಅತಿ
ಹೆಚ್ಚು ಹೊ ಡೆತವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ಆದರೆ ಕುಸಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಈ
ಕೋಟೆಯು ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾರಾಜರ ಎರಡನೇ ಮಗ ರಾಜಾರಾಮ್
ಮಹಾರಾಜರ ಜನನ, ಅವರ ರಾಣಿ ಸಾಯಿಬಾಯಿ ಅವರ ಮರಣ ಮತ್ತು
ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಕಂಡಿತು! ಇದು ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾರಾಜರ ಮನೆ ಮತ್ತುಎರಡು
ದಶಕಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಮರಾಠ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು!
ಈ ಕೋಟೆಯು ಚಾರಣಿಗರ ಸ್ವರ್ಗವಾಗಿದೆ ಮತ್ತುಮರಾಠರ ಇತಿಹಾಸದ
ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ!

ಭೌಗೋಳಿಕ ಮಾಹಿತಿ

ರಾಜ್ಗಡ್ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಗಳಲ್ಲಿಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ 1,395
ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ.

ಹವಾಮಾನ

ಈ ಪ್ರದೇಶವು 19-33 ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್ ನಡುವಿನ ಸರಾಸರಿ
ತಾಪಮಾನದೊ ಂದಿಗೆ ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ ಬಿಸಿ-ಅರೆ ಶುಷ್ಕ ಹವಾಮಾನವನ್ನು
ಹೊ ಂದಿದೆ.
ಏಪ್ರಿಲ್ ಮತ್ತುಮೇ ತಿಂಗಳುಗಳು ಪುಣೆಯಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಬಿಸಿಯಾದ
ತಿಂಗಳುಗಳಾಗಿದ್ದು, ತಾಪಮಾನವು 42 ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್ಗೆ ತಲುಪುತ್ತದೆ.
ಚಳಿಗಾಲವು ವಿಪರೀತವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತುರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನವು
10 ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್ನಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಗಬಹುದು, ಆದರೆ ಸರಾಸರಿ
ಹಗಲಿನ ತಾಪಮಾನವು ಸುಮಾರು 26 ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್ ಆಗಿದೆ.
ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿವಾರ್ಷಿಕ ಮಳೆಯು ಸುಮಾರು 763 ಮಿ.ಮೀ.

ಮಾಡಬೇಕಾದ ಕೆಲಸಗಳು

ರಾಜ್ಗಡದಲ್ಲಿ ಮಾಡಲು ಮತ್ತುನೋ ಡಲು ಬಹಳಷ್ಟು ಸಂಗತಿಗಳಿವೆ,
ಉದಾಹರಣೆಗೆ,
● ಬಾಳೇ ಕಿಲ್ಲ

● ಪದ್ಮಾವತಿ ಮಾಚಿ
● ಸುವೇಲ ಮಾಚಿ
● ಸಂಜೀವನಿ ಮಾಚಿ
● ಅಲು ದರ್ವಾಜ
● ಪದ್ಮಾವತಿ ದೇವಸ್ಥಾನ
● ಕೋಟೆಯ ಮೇಲೆ ಚಾರಣ
● ತೋ ರಣ, ರಾಯಗಡ, ಪ್ರತಾಪಗಡ, ಮಂಗಲಗಡ, ಲಿಂಗನ,
ಚಂದ್ರಗಡ ಮುಂತಾದ ಇತರ ಕೋಟೆಗಳಂತೆ ದೃಶ್ಯ ವೀಕ್ಷಣೆ.
● ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿಕೋಟೆಗೆ ರಾತ್ರಿ ಚಾರಣ.

ಹತ್ತಿರದ ಪ್ರವಾಸಿ ಸ್ಥಳ

● ರಾಜ್ಗಡದ ಬಳಿ ಮಾಡಬೇಕಾದ ಕೆಲಸಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ.
● ತೋ ರಣ ಕೋಟೆ (12 ಕಿಮೀ)
● ಮಂಧರದೇವಿ ಕಲುಬಾಯಿ ದೇವಸ್ಥಾನ (42ಕಿಮೀ)
● ಪುರಂದರ ಕೋಟೆ (43 ಕಿಮೀ)

ದೂರ ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯವಿರುವ
ಸಮಯದೊಂದಿಗೆ ರೈಲು,
ವಿಮಾನ, ರಸ್ತೆ (ರೈಲು,
ವಿಮಾನ, ಬಸ್) ಪ್ರವಾಸಿ
ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಹೇಗೆ
ಪ್ರಯಾಣಿಸುವುದು

ಕೋಟೆಯನ್ನು ತಲುಪಲು ಹಲವು ಮಾರ್ಗಗಳಿವೆ,
- ವಿಮಾನದ ಮೂಲಕ: ಹತ್ತಿರದ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವೆಂದರೆ ಪುಣೆ
ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ.
- ರೈಲಿನ ಮೂಲಕ: ಮುಂಬೈನಿಂದ ಪುಣೆಗೆ ಹಲವಾರು ರೈಲುಗಳು
ಚಲಿಸುತ್ತವೆ.
- ರಸ್ತೆಯ ಮೂಲಕ: ಪುಣೆ ನಗರದಿಂದ ಕೋಟೆಗೆ 56 ಕಿಮೀ
ದೂರವಿದೆ. ಪುಣೆಯಿಂದ ಕೋಟೆಯನ್ನು ತಲುಪಲು ಸುಮಾರು
ಒಂದೂವರೆ ಗಂಟೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮುಂಬೈನಿಂದ
ಎಕ್ಸ್ಪ್ರೆಸ್ವೇ ಮೂಲಕ ಪುಣೆಯನ್ನು ತಲುಪಬಹುದು ಮತ್ತು
ಕೋಟೆಗೆ ತಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಬಹುದು.

ವಿಶೇಷ ಆಹಾರ ವಿಶೇಷತೆ
ಮತ್ತು ಹೋಟೆಲ್

ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಪಾಕಪದ್ಧತಿಗಳು

ಹತ್ತಿರದ ವಸತಿ ಸೌಕರ್ಯಗಳು
ಹೋಟೆಲ್/ಆಸ್ಪತ್ರೆ/ಪೋಸ್ಟ್
ಆಫೀಸ್/ಪೊಲೀಸ್ ಸ್ಟೇಷನ್

● ಸ್ಥಳೀಯರು ಪೂರ್ವ ಸೂಚನೆ ನೀಡಿ ವಸತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ
ಮಾಡಬಹುದು.
● ಕೋಟೆ ಆವರಣದಲ್ಲಿಅಥವಾ ಒಳಗೆ ಯಾವುದೇ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳಿಲ್ಲ,
ಪುಣೆ ನಗರದಲ್ಲಿಅನೇಕ ಮಲ್ಟಿ-ಸ್ಪೆಷಾಲಿಟಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳಿವೆ.
● ರಾಜ್ಗಡ್ನ ಸಮೀಪದ ಪಟ್ಟಣವಾದ ನಸ್ರಾಪುರದಲ್ಲಿಹತ್ತಿರದ
ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ ಇದೆ.
● ಕೋಟೆಯ ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿಗಳಿಲ್ಲ.

ಹತ್ತಿರದ MTDC ರೆಸಾರ್ಟ್
ವಿವರಗಳು

MTDC ರೆಸಾರ್ಟ್ ಪ್ಯಾನ್ಶೆಟ್ (32.5 ಕಿಮೀ)

ಭೇಟಿ ನಿಯಮ ಮತ್ತು
ಸಮಯ, ಭೇಟಿ ನೀಡಲು
ಉತ್ತಮ ತಿಂಗಳು

- ಈ ಕೋಟೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಉತ್ತಮ ತಿಂಗಳುಗಳು
ಅಕ್ಟೋಬರ್ ನಿಂದ ಮಾರ್ಚ್.
- ರಾತ್ರಿ ಟ್ರೆಕ್ಕಿಂಗ್ ಮಾಡಲು ಯೋಜಿಸಿದರೆ, ಬೇಸಿಗೆಯ
ತಿಂಗಳುಗಳು, ಏಪ್ರಿಲ್ ನಿಂದ ಜೂನ್ ಗೆ ಯೋಗ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
- ಕೋಟೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಮಳೆಗಾಲದ ಮೊದಲ ಕೆಲವು
ವಾರಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುವುದು ಉತ್ತಮ.
- ಭೇಟಿ ನೀಡುವಾಗ ಹವಾಮಾನ ಮತ್ತುಹವಾಮಾನಕ್ಕೆ
ಸೂಕ್ತವಾದ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಧರಿಸಬೇಕು ಮತ್ತುಕ್ರೀಡಾ
ಬೂಟುಗಳನ್ನು ಧರಿಸಬೇಕು.
- ರಾತ್ರಿ ಟ್ರೆಕ್ಕಿಂಗ್ ಮಾಡಲು ಯೋಜಿಸಿದರೆ, ಸೂಕ್ತವಾಗಿ
ಡ್ರೆಸ್ಸಿಂಗ್ ಮಾಡುವಾಗ ಸಾಕಷ್ಟು ಬ್ಯಾಟರಿಗಳು ಮತ್ತು
ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಟಾರ್ಚ್ ಅನ್ನು ಕೊಂಡೊ ಯ್ಯಬೇಕು.
- ಕೋಟೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಉತ್ತಮ ಸಮಯವೆಂದರೆ
9:00A,M.ನಿಂದ 6:00 P.M. ಸೂರ್ಯಾಸ್ತದ ಮೊದಲು
ಕೋಟೆಯನ್ನು ಇಳಿಯುವುದು ಉತ್ತಮ.

ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುವ
ಭಾಷೆ

ಇಂಗ್ಲೀಷ್, ಹಿಂದಿ, ಮರಾಠಿ.