औरंगाबाद हे महाराष्ट्र राज्यातील एक शहर आहे. हे औरंगाबाद जिल्ह्याचे प्रशासकीय मुख्यालय आहे आणि मराठवाडा विभागातील सर्वात मोठे शहर आहे. हे शहर कॉटन आणि सिल्क कापडाचे प्रमुख उत्पादन केंद्र म्हणून लोकप्रिय आहे. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ (BAMU) सारख्या अनेक नामवंत शैक्षणिक संस्था शहरात आहेत.

जिल्हे/प्रदेश  

औरंगाबाद जिल्हा, महाराष्ट्र, भारत.

इतिहास       

पश्चिम-मध्य महाराष्ट्रातील औरंगाबाद शहर पश्चिम भारतात आहे. हे कौम नदीवरील डोंगराळ प्रदेशात आहे. मूळतः खडकी म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या या शहराची स्थापना 1610 मध्ये मलिक अंबरने केली होती. औरंगजेब, ज्याने आग्रा येथील ताजमहालची प्रतिकृती म्हणून शहराजवळील बीबी का मकबरा ही कबर बांधली, त्याने ह्याचे नाव बदलले. औरंगाबाद हे स्वतंत्र निजामांचे (शासकांचे) मुख्यालय राहिले, परंतु हैदराबाद संस्थानात राजधानी हैदराबादला हलवल्यावर ते कमी झाले. 1948 मध्ये रियासत विसर्जित झाल्यावर औरंगाबादचा नव्याने स्वतंत्र भारतात हैदराबाद राज्यात समावेश झाला. मुंबई राज्याचे महाराष्ट्र आणि गुजरात मध्ये विभाजन होण्यापूर्वी ते त्या राज्याचे भाग बनले (1956-60).

भूगोल         

औरंगाबाद शहर गोदावरी नदीच्या काठावर आणि तापी नदीच्या खोऱ्याच्या वायव्य दिशेला आहे.

बहुतेक डोंगर रांगा जिल्ह्याच्या उत्तर भागात आहेत. सातमाळा डोंगर आणि अजंठा टेकड्या पूर्व ते पश्चिम दिशेला वाढलेल्या आहेत. खुलदाबाद तालुक्यातील वेरूळजवळील डोंगर या रांगांचा भाग आहेत. जिल्हा हा दख्खन पठाराचा एक भाग आहे.

हवामान/वातावरण

औरंगाबाद भागात उष्ण आणि कोरडे हवामान आहे. उन्हाळा हिवाळा आणि पावसाळ्यापेक्षा अधिक तीव्र असतो, ज्यात तापमान 40.5 डिग्री सेल्सिअस पर्यंत असते.

हिवाळा सौम्य असतो आणि सरासरी तापमान 28-30 अंश सेल्सिअस पर्यंत बदलत राहते.

पावसाळ्यात अत्यंत हंगामी चढउतार असतो आणि औरंगाबादमध्ये वार्षिक पाऊस सुमारे 726 मिमी असतो.

करावयाच्या गोष्टी    

इतिहासपूर्वकालीन लेण्या ते प्राचीन मंदिरांना भेट बघण्यापर्यंत, औरंगाबादमध्ये करण्यासारख्या अनेक गोष्टी आहेत. औरंगाबादला बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी एक असल्याचे भाग्य लाभले आहे. तीर्थक्षेत्र आणि ऐतिहासिक जागा बघण्याशिवाय, औरंगाबादमध्ये अनुभवण्यासारखे अनेक गोष्टी आहेत. मराठ्यांचा इतिहास समजून घेण्यासाठी छत्रपती शिवाजी महाराजांचे संग्रहालय शोधता येते किंवा H2O किंवा सिद्धार्थ गार्डन सारख्या उद्यानांमध्ये मनोरंजक उपक्रमांची निवड करता येते. औरंगाबाद येथे मंदिर आणि पवित्र जागेंना भेट देणे देखील खूप मनोरंजक असू शकते. त्याचा एक समृद्ध इतिहास आहे जो पंचक्की आणि सूफी संतांची व्हॅली इत्यादी ठिकाणी पाहता येतो.

जवळचे पर्यटन स्थळ        

औरंगाबादसह खालील पर्यटन स्थळांना भेट देण्याचे ठरवू शकता:

●        बीबि का मकबरा: बीबि का मकबरा, औरंगजेबाची बायको रबिया-उद-दुर्रानीचे दफनस्थान, शहरापासून सुमारे 3 किमी अंतरावर स्थित आहे. हे आग्रातील ताजचे अनुकरण आहे आणि सारख्या  डिझाईनमुळे हे लोकप्रिय दख्खनचा मिनी ताज म्हणून ओळखले जाते. मकबरा तलाव, कारंजे, पाण्याच्या वाहिन्या, रुंद मार्ग आणि मंडप असलेल्या एका प्रशस्त आणि औपचारिकपणे नियोजित मुघल बागेच्या मध्यभागी उभा आहे.

●        एलोरा आणि अजिंठा लेणी: जगप्रसिद्ध एलोरा आणि अजिंठा लेणी औरंगाबाद शहरापासून अनुक्रमे 29 किमी आणि 107 किमी अंतरावर आहेत आणि औरंगाबाद जिल्ह्यात येतात. एलोरा लेण्यांमध्ये राष्ट्रकूट राजवटीच्या अंतर्गत 5 व्या आणि 10 व्या शतकात बांधलेल्या 34 लेण्यांचा समावेश आहे. ते भारतीय रॉक-कट आर्किटेक्चरचे सार दर्शवतात. अजिंठा लेण्यांमध्ये एका घाटाच्या सभोवतालच्या 30 खडक कापलेल्या लेण्यांचा समावेश आहे, जो सातवाहन, वाकाटक आणि चालुक्य राजवंशांनी इ.स. 2ऱ्या ते 5व्या शतकात बांधल्या आहेत. एलोरा आणि अजिंठा लेणी दोन्ही युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळे आहेत.

●        सिद्धार्थ गार्डन आणि प्राणीसंग्रहालय: हे औरंगाबादच्या मध्यवर्ती बस स्थानकाजवळ असलेले एक उद्यान आणि प्राणीसंग्रहालय आहे. हे पर्यटकांमध्ये लोकप्रिय आहे कारण हे मराठवाडा विभागातील एकमेव प्राणीसंग्रहालय आहे. येथे विविध प्रकारचे प्राणी आणि पक्षी आहेत. "सिद्धार्थ" हे नाव गौतम बुद्धांच्या नावावरून  ठेवण्यात आले आहे.    

●        पाणचक्की: बाबा शाह मुसाफिरच्या दर्गा संकुलाजवळ स्थित, ही 17 व्या शतकातील पाणचक्की आहे जी शहरापासून 1 किलोमीटर अंतरावर आहे. एक मनोरंजक पाणचक्की, पाणचक्की त्याच्या भूगर्भातील जलवाहिनीसाठी प्रसिद्ध आहे, जे डोंगरात त्याच्या स्रोतापासून 8 किलोमीटरपेक्षा जास्त अंतरावर जाते. ही वाहिनी एक कृत्रिम धबधबा बनवते जी चक्कीला ऊर्जा देते.

●        घृष्णेश्वर: घृष्णेश्वर, ज्याला घुश्मेश्वर म्हणूनही ओळखले जाते, हे भगवान शिव यांना समर्पित एक प्रसिद्ध हिंदू मंदिर आहे आणि बारावे ज्योतिर्लिंग, भगवान शिव यांचे पवित्र निवासस्थान, आहे. औरंगाबादजवळील दौलताबाद किल्ल्यापासून 11 किमी अंतरावर हे मंदिर आहे. एलोरा लेण्याजवळ हे मंदिर आहे.

●        दौलताबाद किल्ला: दौलताबाद किल्ला ज्याला देवगिरी किल्ला देखील म्हणतात तो औरंगाबादच्या उत्तर पश्चिमेला सुमारे 15 किमी अंतरावर आहे आणि मध्ययुगीन कालातील सर्वात शक्तिशाली किल्ल्यांपैकी एक होता. 12 व्या शतकात यादव राजवटीने बांधलेला हा एक किल्ला आहे जो कधीही कोणत्याही सैन्य दलाने जिंकला नव्हता. ब्रिटिशांनी त्याला "भारताचा सर्वोत्तम किल्ला" म्हटले.

रेल्वे, हवाई, रस्त्याने (ट्रेन, उड्डाण, बस) द्वारे पर्यटन स्थळास अंतर आणि आवश्यक वेळ लक्षात घेऊन प्रवास कसा करावा  

MSRTC, तसेच खासगी बसेस, महाराष्ट्रातील प्रत्येक प्रमुख बस डेपोसाठी उपलब्ध आहेत जसे पुणे 236 किमी (5तास 30मिनिटे), मुंबई 335 किमी (8तास), नाशिक 182 किमी (5तास 10मिनिटे)

जवळचे विमानतळ: - चिकलठाणा विमानतळ, औरंगाबाद 6 किमी (15मिनिटे)

जवळचे रेल्वे स्टेशन: - औरंगाबाद रेल्वे स्टेशन 4.6 किमी (10मिनिटे)

विशेष खाद्यपदार्थ आणि हॉटेल     

औरंगाबादी जेवण मुगलाई किंवा हैदराबादी जेवणासारखे आहे ज्यात त्यांचे सुवासिक पुलाव आणि बिर्याणी आहेत. अनन्य मांसाहारी पदार्थ म्हणजे नान खलिया किंवा (नान कालिया). हे मटण आणि विविध प्रकारचे मसाल्यांचे मिश्रण आहे.

जवळच्या निवास सुविधा आणि हॉटेल/हॉस्पिटल/पोस्ट ऑफिस/पोलीस स्टेशन     

• औरंगाबाद शहरात विविध हॉटेल्स आणि रिसॉर्ट उपलब्ध आहेत.
• औरंगाबाद शहरापासून सुमारे 4 किमी अंतरावर रुग्णालये आहेत.
• सर्वात जवळचे पोस्ट ऑफिस 12 मिनिट (4.3 किमी) वर आहे.
• सर्वात जवळचे पोलीस स्टेशन 2.8 किमी अंतरावर आहे.

जवळचे एमटीडीसी रिझॉर्ट

औरंगाबाद शहरात एमटीडीसी रिसॉर्ट उपलब्ध आहे.

स्थळास भेटीचे नियम आणि वेळ, भेटण्यासाठीचा सर्वोत्तम महिना   

• औरंगाबादला जाण्यासाठी उत्तम काळ नोव्हेंबर ते फेब्रुवारी दरम्यान असतो, कारण हवामान सुखद असते, दिवसा भरपूर सूर्यप्रकाश असतो आणि रात्री थंड असते. शहरातील बहुतेक पर्यटन स्थळे मोकळ्या जागेत असल्याने हे हवामान पर्यटनासाठी आदर्श आहे.
• उन्हाळा, जो मार्च ते मे पर्यंत असतो, 20 डिग्री सेल्सिअस ते 42 डिग्री सेल्सिअस तापमानाने अधिक गरम होते.
• पावसाळयात हे ठिकाण अतिशय नयनरम्य असते आणि पाऊस फार जोरदार नसतो. ज्या लोकांना उन्हाळ्याच्या तापमानाचे जास्त त्रास होत नसेल आणि ज्यांना पावसाळ्याच्या रिमझिम पावसात फिरण्याची मजा येते ते वर्षभर कधीही इथे भेट देऊ शकतात.

परिसरात बोलली जाणारी भाषा    

इंग्रजी, हिंदी, मराठी, उर्दू