भगवद्गीतेनुसार, शोषितांचे रक्षण करण्यासाठी, अत्याचारी लोकांचे उच्चाटन करण्यासाठी आणि धर्माची पुनर्स्थापना करण्यासाठी परमत्व प्रकट होईल. त्याच धर्तीवर, तारणहार भगवान विष्णूचे भारतीय पौराणिक कथांमध्ये दहा अवतार आहेत. भगवान विष्णूचे १० अवतार किंवा अवतार आहेत: मत्स्य, कूर्म, वराह, नरसिंह, वामन, परशुराम, राम, कृष्ण, बुद्ध आणि कल्की.
दशावतार हा महाराष्ट्राच्या दक्षिण कोकण भागात आणि गोव्यात उगम पावलेला एक लोकप्रिय नाट्य प्रकार आहे. त्याला आठशे वर्षांचा इतिहास आहे. हिंदूंचे रक्षण करणारे भगवान विष्णूचे दहा अवतार दशावतार म्हणून ओळखले जातात. मध्यरात्रीनंतर, मंदिराच्या मैदानात स्थानिक देवतेच्या वार्षिक उत्सवादरम्यान, नाट्यमय प्रकार सादर केला जातो. हे कोणत्याही तांत्रिक उपकरणांचा वापर न करता आयोजित केले जाते. प्रत्येक पात्र दोन लोकांद्वारे ठेवलेल्या पडद्यामागे स्टेजवर चालते. पूर्वरंग (पहिले सत्र) आणि उत्तररंग (दुसरे सत्र) हे दशावतार सादरीकरणाचे (नंतरचे सत्र) दोन भाग आहेत. गरीब-रंगा हे प्री-परफॉर्मन्स सादरीकरण आहे जे प्रत्यक्ष कामगिरीच्या आधी घडते. शंखासुर या राक्षसाच्या मृत्यूची कथा गरीबरंगात सांगितली आहे. भगवान गणेश, रिद्धी, सिद्धी, ब्राह्मण, शारदा (विद्येची देवी), ब्रह्मदेव आणि भगवान विष्णू ही या कृतीतील पात्रे आहेत. उत्तर-रंग, ज्याला आख्यान म्हणूनही ओळखले जाते, हे हिंदू पौराणिक कथांवर आधारित प्राथमिक प्रदर्शन आहे, जे भगवान विष्णूच्या १० अवतारांपैकी एकावर प्रकाश टाकते. चमकदार मेक-अप आणि पोशाख कामगिरीमध्ये वापरले जातात. त्याच्यासोबत तीन वाद्ये वापरली जातात: पॅडल हार्मोनियम, तबला आणि झांज (झांज).
दशावतार महाराष्ट्रातील सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील प्रमुख शहरांमध्ये प्रसिद्ध आहे, जसे की सावंतवाडी, कुडाळ, मालवण, वेंगुर्ला, कणकवली आणि इतर. देवगड आणि दोडामार्ग या गावांमध्येही दरवर्षी दशावतार सादर केला जातो. वालावल, चेंदवण, पाट, परुळे आणि म्हापण ही वेंगुर्ला तालुक्यातील काही गावे आहेत ज्यांना दशावताराचा इतिहास आहे. गोव्याच्या उत्तर गोवा जिल्ह्यातही या प्रकारची नाट्यगृहे लोकप्रिय आहेत. पेरनेम, बर्देझ, बिचोलिम आणि सट्टारी हे तालुक्यांमध्ये प्रामुख्याने केले जाते.

महाराष्ट्राच्या दक्षिण कोकण विभागातील सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील आणि गोव्यातील उत्तर गोवा जिल्ह्यातील शेतकरी किंवा शेतकरी याचा सराव करतात. दशावतार हा एक नाटकाचा प्रकार आहे जो ग्रामीण आणि शहरी दोन्ही भागात लोकप्रिय आहे. सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील कवठे भागातील गोरे नावाच्या ब्राह्मणाने हे कोकणात लोकप्रिय केले. आज, तो एक वर्ग तसेच लोकप्रिय कला प्रकार म्हणून ओळखला जातो.

जिल्हे/प्रदेश

महाराष्ट्र हे भारतातील एक राज्य आहे.

सांस्कृतिक महत्त्व

दशावतार हा महाराष्ट्रातील दक्षिण कोकण प्रदेश आणि गोव्यातील एक प्रमुख नाट्यप्रकार आहे. त्याला आठशे वर्षांचा इतिहास आहे.