हाजी अली दर्गा हे मुंबईतील सर्वात लोकप्रिय धार्मिक स्थळांपैकी एक आहे. सर्व धर्माचे लोक तिथे येतात. लाला लाजपतराय मार्गावरील अरबी समुद्राच्या मध्यभागी मुंबई किनारपट्टीपासून सुमारे ५०० यार्ड अंतरावर हे प्रसिद्ध आणि प्रतिष्ठित ठिकाण आहे.
जिल्हा/विभाग    
मुंबई, महाराष्ट्र, भारत.

ऐतिहासिक माहिती    
असे अनेक संत आहेत ज्यांनी इस्लामचा प्रसार केला. ख्वाजा गरीब नवाज सारखे संत अरब देश आणि पर्शियामधून भारतात आले. ते प्रोफेट मोहम्मद यांच्या निर्देशांसह इथे आले त्यांच्या ज्यात अल्लाहने त्यांना अध्यात्मिक शक्तीने घडविले आणि धर्माचे महत्व पटवून दिले होते. 
भारतात, संपूर्ण इस्लामचा प्रसार इस्लामिक धर्माच्या वाढीची कथा म्हणून झाला आहे, मात्र असे नसून याचा प्रसार मूलतः विविध सूफी संत आणि स्थानिक लोकांमध्ये स्थायिक झालेल्या व्यापाऱ्यांद्वारे झाला आहे. पीर हाजी अली शाह बुखारी यांच्या आयुष्यात आणि त्यांच्या मृत्यूनंतरही अनेक चमत्कार घडले. तुम्हाला दर्ग्याबद्दल जी काही माहिती मिळते ती तिथल्या कर्मचारी (केयरटेकर) आणि विश्वस्तांकडून एका पिढीकडून दुसऱ्या पिढीकडे आलेली माहिती आहे. रिवायत मधून असे समजते की पीर हाजी अली शाह भुखारी हे मूळ गावी एका कोपऱ्यात बसले होते आणि त्यांच्या प्रार्थनेत व्यस्त होते तेव्हा तेथून एक महिला रडत आणि किंचाळत गेली. जेव्हा त्यांनी विचारले की ती का रडत आहे, तेव्हा कळले की तिला मदतीची गरज आहे. त्यांनी एक भांडे घेतले आणि आपल्या अंगठ्याने (पृथ्वीला) जमिनीला धक्का दिला. तिथून कारंज्यासारखे तेल आले आणि पात्र भरले, बाई आनंदाने निघून गेल्या.
तथापि, त्या नंतर, हे संत पृथ्वीला अशा प्रकारे मारून घायाळ केल्याच्या स्वप्नांनी त्रस्त झाले. त्या दिवसापासून पश्चात्ताप आणि दुःखाने भरलेला, तो संत खूप गंभीर झाला आणि त्याची प्रकृती खालावली. मग त्याच्या आईच्या परवानगीने, तो आपल्या भावासोबत भारतात गेला आणि मुंबईच्या किनाऱ्यावर- वरळीजवळ किंवा आसपासच्या थडग्याच्या समोर कुठेतरी पोहोचला. त्याचा भाऊ परत त्याच्या मूळ गावी गेला. पीर हाजी अली शाह बुखारी यांनी त्याच्यासोबत आईला एक पत्र पाठवून सांगितले की, त्याची तब्येत चांगली आहे आणि त्याने इस्लामच्या प्रसारासाठी कायमस्वरूपी इथे राहण्याचा निर्णय घेतला आहे आणि तिने त्याला माफ करावे. 
मृत्यूपूर्वी, त्याने त्याच्या अनुयायांना सल्ला दिला की त्यांनी त्याला कोणत्याही ठिकाणी दफन करू नये आणि त्याचे कफन समुद्रात सोडले पाहिजे. मृत्यूपर्यंत तो प्रार्थना करत होता आणि इतरांना इस्लामबद्दलचे ज्ञान देत होता. त्याच्या अनुयायांनी त्याच्या इच्छेचे पालन केले. त्यांनी एक दर्गा शरीफ बांधले जिथे त्याचे आच्छादन समुद्राच्या वरच्या बाजूला असलेल्या खडकाच्या छोट्या टेकडीवर समुद्राच्या मध्यभागी आले. कबर आणि दरगाह शरीफ नंतरच्या काळात बांधले गेले.

भौगोलिक माहिती    
हाजी अली दर्गा मुंबईच्या दक्षिणेकडील भागात वरळीच्या किनाऱ्यावर असलेल्या बेटावर आहे. शहराच्या अगदी जवळ, दर्गा हे मुंबईच्या अनेक खाणाखुणांपैकी एक आहे.

हवामान    
या भागातील प्रमुख ऋतू म्हणजे पाऊस, कोकण किनार पट्ट्यात जास्त पाऊस (सुमारे २५०० मिमी ते ४५०० मिमी) अनुभवायला मिळतो आणि हवामान दमट आणि उबदार असते. पावसाळ्यात तापमान ३० अंश सेल्सिअस पर्यंत पोहोचते.
उन्हाळा फार गरम आणि दमट असतो आणि तापमान ४० अंश सेल्सिअस पर्यंत पोहोचते.
कोकणात हिवाळ्यात तुलनेने सौम्य हवामान (सुमारे २८ अंश सेल्सिअस) असते आणि हवामान थंड आणि कोरडे असते.

करण्यासारख्या गोष्टी      
संत पीर हाजी अली शाह बुखारी यांच्या दर्ग्याला भेट द्या. मशिदीच्या प्रार्थना हॉलमध्ये काही क्षण घालवा. शेजारच्या नयनरम्य क्षेत्रांची छायाचित्रे घ्या. स्थानिक पाककृती, विशेषत: तोंडाला पाणी आणणारे कबाब खा. फॅशन स्ट्रीट आणि क्रॉफर्ड मार्केट येथे खरेदीसाठी जा.

जवळची पर्यटनस्थळे     
•    नेहरू विज्ञान केंद्र मुंबई (३.१ किमी)
•    महालक्ष्मी मंदिर (५ किमी)
•    हीरा पन्ना शॉपिंग सेंटर (०.३ किमी)
•    गेट वे ऑफ इंडिया (७.३ किमी)
•    धोबी घाट (२.१ किमी)
•    महालक्ष्मी रेसकोर्स (१.८ किमी)
•    छत्रपती शिवाजी महाराज वास्तु संग्रहालय संग्रहालय (६.९ किमी)

रेल्वेने, विमानाने आणि रस्त्याने (ट्रेन, विमान, बस) तसेच ठराविक वेळेत पर्यटन स्थळावर कसे पोहोचावे     
•    रेल्वेने: हाजी अली लोकल ट्रेनने चांगले जोडलेले आहे. पश्चिम मार्गावर, महालक्ष्मी स्टेशन (१.७ किमी) किंवा मुंबई सेंट्रल स्टेशन (१.३ किमी) (वर उतरणे आवश्यक आहे), तर मध्य (मुख्य) मार्गावर भायखळा स्टेशनवर उतरणे आणि B.E.S.T बस / टॅक्सी घेणे आवश्यक आहे.
•    रस्त्याने: दक्षिण मुंबईला पश्चिम उपनगरांशी जोडणाऱ्या मार्गावर हाजी अली जोडलेले आहे. विमानतळ/पश्चिम उपनगरातून येताना एलजे रोड, शिवाजी पार्क, प्रभादेवी, वरळी मार्गे किंवा सी-लिंक मार्गे वरळीला आणि नंतर लाला लाजपत राय मार्गावरून हाजी अलीकडे जाणे आवश्यक आहे.
•    बसने:- B.E.S.T हाजी अली मार्गे शहराच्या आणि उपनगराच्या विविध भागांतून/जाण्यासाठी अनेक बसेस चालवते. काही मार्ग क्रमांक ३३, ३७, ६३, ८१, ८३, ८४, ८५, ८७, ८९, ९२, ९३, १२४, १२५ आहेत.
•    जवळचे विमानतळ: छत्रपती शिवाजी महाराज विमानतळ, मुंबई

खाद्य वैशिष्ट्य आणि हॉटेल्स    
हाजी अली ज्यूस सेंटर आणि हाजी अली दर्ग्याजवळ अनेक हॉटेल्स आहेत. परिसरात अनेक विक्रेते स्वादिष्ट भारतीय पद्धतीचे खाद्यपदार्थ विकतात

जवळच्या निवास सुविधा आणि हॉटेल/ हॉस्पिटल/ पोस्ट ऑफिस/पोलीस स्टेशन    
जवळपास अनेक हॉटेल्स/रुग्णालये आहेत आणि पोलीस स्टेशन हाजी अली दर्ग्याजवळ आहे. 

जवळपासचे एमटीडीसी रिसॉर्ट    
एमटीडीसी हॉलिडे रिसॉर्ट आणि उसगाव डॅम रिसॉर्ट हे दर्ग्याजवळ अधिकृतपणे मंजूर रिसॉर्ट आहेत.
एमटीडीसी रेस्टॉरंटचे नाव हाजी अली रेस्टॉरंट आहे.

पर्यटनासाठीचे नियम आणि वेळ, पर्यटनासाठी योग्य काळ      
सकाळी  ५:३० ते रात्री १०:०० आहेत. हे सर्व दिवस खुले आहे आणि प्रवेश विनामूल्य आहे. भेट देण्याचा उत्तम काळ जुलै - एप्रिल दरम्यान आहे.

या ठिकाणी बोलल्या जाणाऱ्या भाषा     
इंग्रजी, हिंदी, मराठी.