त्र्यंबकेश्वर हे नाशिक जवळील त्र्यंबक शहरात वसलेल्या १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे.

जिल्हे/प्रदेश

नाशिक जिल्हा, महाराष्ट्र, भारत.

इतिहास

त्र्यंबकेश्वर संपूर्ण भारतात वसलेल्या १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे. भगवान शिव यांचे प्रतीक म्हणजेच गर्भगृहात शिवलिंग स्थापित आहे. मंदिराची सध्याची रचना तृतीय पेशवाबालाजीबाजीराव यांनी त्र्यंबक गावात १७४०-१७६० दरम्यान बांधली होती. मंदिराची रचना अतिशय मोहक आणि समृद्ध आहे. प्रवेशद्वारांमध्ये दीपमाला (दिवे ठेवण्यासाठी खांब) आहेत. मंदिराच्या सभामंडप किंवा मंडप परिसरात नंदीची मोठी मूर्ती आहे. मंदिरातील भिंती आणि खांबांवर सुंदर कोरीवकाम आहे. या ठिकाणाचे पौराणिक महत्त्व कुंभमेळा आहे. मंदिराभोवती प्रदक्षिणा आणि ब्रह्मगिरी टेकडी हा धार्मिक विधी मानला जातो जो भक्त पाळतात.
एक पौराणिक पौराणिक कथा गोदावरी नदीचे उगम आणि मंदिराविषयी सांगते. मंदिराच्या परिसरात असंख्य लहान मंदिरे आणि एक मोठी विधी पाण्याची टाकी आहे. पवित्र गोदावरी नदी ब्रह्मगिरी नावाच्या जवळच्या डोंगरापासून उगम पावते. असा विश्वास आहे की नदी डोंगरावरून नाहीशी होते आणि मंदिराजवळ पुन्हा प्रकट होते. येथे एक विस्तृत बांधलेले कुंडा आहे, म्हणजे पाण्याचे टाके हे मंदिराव्यतिरिक्त इतर सर्वात पवित्र स्थळांपैकी एक मानले जाते.
त्र्यंबकेश्वर हे प्राचीन व्यापारी मार्गांवर आहे जे किनारपट्टी बंदरांना नाशिक सारख्या व्यापारी केंद्रांशी जोडते. त्र्यंबकेश्वरचा प्रदेश समृद्ध आदिवासी संस्कृतीने वेढलेला आहे. त्र्यंबकेश्वर आणि मोखाडा आणि जव्हार सारखे आदिवासी केंद्र चांगले जोडलेले आहेत.

भूगोल

त्र्यंबकेश्वर नाशिक शहरात आहे आणि हे मंदिर नाशिकपासून फक्त २८ किमी दूर आहे.

हवामान

सरासरी वार्षिक तापमान २४.१ अंश सेल्सिअस आहे.
या भागात हिवाळा प्रचंड असतो आणि तापमान १२ अंश सेल्सिअस इतके कमी होते.
उन्हाळ्यात सूर्य खूप कडक असतो. या भागात हिवाळ्यापेक्षा उन्हाळ्यात जास्त पाऊस पडतो. उन्हाळ्यात तापमान 30 अंश सेल्सिअसच्या वर जाते.
सरासरी वार्षिक पाऊस सुमारे ११३४ मिमी आहे.

करायच्या गोष्टी

ब्रह्मगिरी टेकडीजवळ असल्याने, येथे विविध सुंदर ठिकाणे आहेत जिथे निसर्गाच्या सौंदर्याचा आनंद घेता येतो. या मंदिराची वास्तू सुंदर आहे.

जवळची पर्यटन स्थळे

येथे पर्यटक विविध ठिकाणी भेट देऊ शकतात.
● हरिहर किल्ला (१३.५ किमी)
Jan अंजनेरी किल्ला (९.८ किमी)
Ug दुगरवाडी धबधबा (८.८ किमी)
● गणेश धबधबा (१६.८ किमी)
● किल्ला वाघेरा (२२.१ किमी)
● खडखड धरण (४७किमी)
● ब्रह्मगिरी हिल (३ किमी)

विशेष खाद्य वैशिष्ट्य आणि हॉटेल

नाशिकचा प्रदेश द्राक्षांसाठी प्रसिद्ध आहे. येथे वाइनचा आनंद घेता येतो.

निवास सुविधा जवळ आणि हॉटेल/हॉस्पिटल/पोस्ट ऑफिस/पोलीस स्टेशन

विविध निवास सुविधा उपलब्ध आहेत.
Station ०.७ किमी अंतरावर पोलीस स्टेशन त्र्यंबकेश्वर सर्वात जवळ आहे.
D उपजिल्हा रुग्णालय ०.४ किमी अंतरावर सर्वात जवळ आहे.

भेट देण्याचा नियम आणि वेळ, भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम महिना

● मंदिर सकाळी ५:३० वाजता उघडते. आणि रात्री ९:०० वाजता बंद होते.
● वर्षभर मंदिराला भेट देता येते.

परिसरात बोलली जाणारी भाषा

इंग्रजी, हिंदी आणि मराठी.