ମୋକାଳୀ ଗୁମ୍ଫା, ଯାୋହକାଣ୍ଡିଭିଟା ଗମ୍ଫୁ ା ଭାବହର ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା, 19 ଟି ପଥର କଟା ଗୁମ୍ଫାର ଏକ ହଗାଷ୍ଠୀ | ଏୋ ମୋରାଷ୍ଟ୍ରର ମୁମବାଇର ପଶ୍ଚିମ ଉପାନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳ ଅହନ୍ଧରୀହର ଅଛି। ଏୋ ହଚୈତ୍ୟ ଏବଂ ବିୋର ସେିତ୍ ହବୌଦ୍ଧ ଗୁମ୍ଫାର ଏକ ହଗାଷ୍ଠୀ | ହକହତ୍କ ଗୁମ୍ଫାହର ସୁନ୍ଦର ମୂର୍ତ୍ତିଅଛିଏବଂ ଶିଳାହଲଖର ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶ ମଧ୍ୟ ଅଛି|

ଜିଲ୍ଲା/ ଅଞ୍ଚଳ

ମୁମବାଇ ଉପାନ୍ତ, ମୋରାଷ୍ଟ୍ର, ଭାରତ୍।

ଇତ୍ିୋସ

ଏୋ ଅହନ୍ଧରୀର ହଭରାଭାଲିର ଏକ ହଛାଟ ପାୋଡ ଉପହର ମାହରାଲର ସେରୀ ଦୃଶୟକୁହଦଖାଯାଉଥିବା ୧୯ ଟିଗୁମ୍ଫାର ଏକ କେଷ୍ଟର | ଏଗୁ କି ଏକବିଂଶ ଶତ୍ାବ୍ଦୀର ସିଇରୁର୍ଷ୍ଠ ଶତ୍ାବ୍ଦୀ ର ସିଇ ମଧ୍ୟହର ହଖାଦିତ୍ ହୋଇଥିଲା | ମୁଖୟ ହଚୈତ୍ା (ହବୌଦ୍ଧ ପ୍ରାଥଷନା େଲ୍)ର କିଛିମୂର୍ତ୍ତିପୟାହନଲ୍ ର୍ଷ୍ଠ ଶତ୍ାବ୍ଦୀର ସିଇ ରୁ ଆସିଛି| ପରବର୍ତ୍ତଷୀ ସମୟହର ଏେିସ୍ଥାନଟିଗୁପ୍ତ ହବୌଦ୍ଧ ଧମଷର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ହକନ୍ଦ୍ର ଥିଲା | ଏେିସ୍ଥାନହର ପାୋଡର ଶୀର୍ଷହର ଗୁମ୍ଫା ଉପହର ଏକ ଇଟା ଷ୍ଟପ୍ପର ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶ ମଧ୍ୟ ଅଛି| ଗୁମ୍ଫା ୧ ଏବଂ ୯ ହସେିସ୍ଥାନହର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଷଗୁମ୍ଫା | ହସମାହନ ହବୌଦ୍ଧ ପ୍ରାଥଷନା େଲ୍ ।

ଅହନକ ହବୌଦ୍ଧ ଏବଂ ହଶୌଇଭିଟ୍ ମଠ ଶତ୍ାବ୍ଦୀ ଧରିଏେିଅଞ୍ଚଳହର ସେ-ବିଦୟମାନ ଥିହଲ | ନିକଟବର୍ତ୍ତଷୀ ହଯାହଗଶ୍ୱରୀ ଗୁମ୍ଫା ଏେିସେ-ଅସ୍ତିତ୍ୱର ଏକ ଉଦାେରଣ |

ମୋକାଳୀ ଗୁମ୍ଫାରୁଏକ ଗୁପ୍ତ ହବୌଦ୍ଧ ହଦବତ୍ାଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତିସେିତ୍ ଏକ ଅନନୟ ଷ୍ଟପ୍ପା ୁମ୍ଫା ନଂ ୧ ରୁପାଦହଦଶକୁଖସିପଡିଥିଲା | ବର୍ତ୍ତଷମାନ ତ୍ାଙ୍କୁଜୁନା ମୋକାଳୀ ମନ୍ଦିର (ପୁରୁଣା ମୋକାଳୀ ମନ୍ଦିର) ନାମହର ଜଣାଶୁଣା ମନ୍ଦିରହର ହଦବୀ ମୋକାଳୀ ଭାବହର ପୂଜା କରାଯାଏ | ଏଠାହର ପଥର ହେଉଛିଆହେୟଗିରି ହବ୍ରକିଆ, ଯାୋ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁସହବଷାର୍ତ୍ତମ ପ୍ରକାରର ପଥର ନୁହେଁ| ଏୋ ମୁମବାଇ ଦ୍ୱୀପର ସବୁଠାରୁଉବଷର ହବଲିମଧ୍ୟରୁହଗାଟିଏ ଥିଲା | ପହଡାଶୀ ଗଁା ପହର ମୋକାଳୀ ଗୁମ୍ଫାର ସ୍ଥାନକୁ'ହକାଣ୍ଡିଭାହଟ' ମଧ୍ୟ କୁୋଯାଏ |

ପାସପାଉଲି ମୋକାଳୀ ଗୁମ୍ଫାଠାରୁ କିଛି କିହଲାମିଟର ଦୂରହର ଅଛି |  ଶିଳାହଲଖହର ଉହଲ୍ଲଖ କରାଯାଇଛି ହଯ ପାସପାଉଲିର ଜହଣ ବୟକ୍ତି ମୋକାଳୀହର ବିୋର ଦାନ କରିଛନ୍ତି। ମୋକାଳୀ ଗୁମ୍ଫାଗୁ କି ଏକବିଂଶ ଶତ୍ାବ୍ଦୀରୁ ଅତ୍ିକମହର ଦ୍ୱାଦଶ ଶତ୍ାବ୍ଦୀ ପଯଷୟନ୍ତ ସକ୍ରିୟ ମଠ ଥିଲା | ଏୋ ୍ଥାନୀୟ ଦାନହର ବଞ୍ଚିଗଲା ଏବଂ କହହ୍ନରୀ ସେିତ୍ ଜଡିତ୍ ମଠ ଭାବହର କାଯଷୟ କଲା |

ଭୂହଗାଳ
ଗୁମ୍ଫାଗୁ କି ପଶ୍ଚିମ ଭାରତ୍ର ମମୁ ବାଇ ସେରର ଅହନ୍ଧରୀର ପଶ୍ଚିମ ଉପାନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳହର ଅଛି|

ପାଣିପାଗ/ଜଳବାୟୁ
ହକାଙ୍କଣ ଅଞ୍ଚଳର ପ୍ରମୁଖ ପାଗ ହେଉଛିବର୍ଷା, ହକାଙ୍କଣ ହବଲିହର ଉର୍ଚ୍ ବର୍ଷା(ପ୍ରାୟ 2500 ମିମିରୁ4500 ମିମି) ଅନୁଭୂତ୍ େୁଏ, ଏବଂ ଜଳବାୟୁଆର୍ଦ୍ଷଏବଂ ଉର୍ମରେିଥାଏ | ଏେିଋତ୍ୁହର ତ୍ାପମାତ୍ରା ୩୦ ଡିଗ୍ରୀ ହସଲସିୟସ ପଯଷୟନ୍ତ ପେଞ୍ଚିଥାଏ |

ଗ୍ରୀର୍ମଗରମ ଏବଂ ଆର୍ଦ୍ଷ, ଏବଂ ତ୍ାପମାତ୍ରା 40 ଡିଗ୍ରୀ ହସଲସିୟସ୍ ସ୍ପଶଷକହର |

ହକାଙ୍କଣହର ଶୀତ୍ ହେଉଛିତ୍ୁଳନାତ୍ମକ ଭାବହର ମଦୃ ୁଜଳବାୟୁ(ପ୍ରାୟ 28  ଡିଗ୍ରୀ ହସଲସିୟସ୍), ଏବଂ ପାଗ ଥଣ୍ଡା ଏବଂ ଶୁଖିଲା ରେିଥାଏ |

କେିବାକୁଥିବା ଜନିଷିଗୁଡକ

ସଲୂର୍ଣ୍ଷଗୁମ୍ଫା ସ୍ମାରକୀ ଏବଂ କଳାକୃତ୍ିସଂଗ୍ରେ ସେିତ୍ ଏକ ହଖାଲା ସଂଗ୍ରୋଳୟ ପରି| ସଲୂର୍ଣ୍ଷକହଲେକ୍ସ ହଦଖିବା ପାଇଁଅତ୍ିକମହର ୨ ରୁ୩ ଣ୍ଟା ଆବଶୟକ ହେବ | 

ଅଧିକାଂଶ ଗୁମ୍ଫା ବିୋର କିନ୍ତୁଗୁମ୍ଫା ନମବର ୯ ର ହଚୈତ୍ା ହବୌଦ୍ଧ ମୂର୍ତ୍ତିପୟାହନଲ ପ୍ରଦଶଷନ କହର |

ନିକଟତ୍ମ ପଯଷୟଟନ ସ୍ଥାନ

ମୋକାଳୀ ଗୁମ୍ଫା ସେିତ୍ ଅନୁସରଣ କରୁଥିବା ପଯଷୟଟନ ସ୍ଥଳୀ ପରିଦଶଷନ କରିବାକୁହଯାଜନା କରିପାରିହବ, 
● ହଯାହଗଶ୍ୱରୀ ଗୁମ୍ଫା (2.8 କିହଲାମିଟର)
● ହପାୱାଇ ହ୍ରଦ (5.9 କିହଲାମିଟର)
● ବାନ୍ଦ୍ରା ଦୁଗଷ(14.2 କିହଲାମିଟର)
● ଏଲିୋଣ୍ଟା ଗୁମ୍ଫା (30.4 କିହଲାମିଟର)
● ମାଉଣ୍ଟ ହମରିଚର୍ଚ୍ଷ(13.7 କିହଲାମିଟର)
● ୱଲିହୋଟଷ(21.6 କିହଲାମିଟର)

ଦୂରତ୍ା ଏବଂ ଆବଶୟକ ସମୟ ସେିତ୍ ହରଳ, ଏୟାର, ହରାଡ୍ (ହେନ୍, ବିମାନ, ବସ୍) ଦ୍ୱାରା ପଯଷୟଟନ ସ୍ଥାନକୁକିପରିଯାତ୍ରା କରିହବ

● ନିକଟତ୍ମ ବିମାନବନ୍ଦର:- ଛତ୍ରପତ୍ିଶିବାଜୀ ମୋରାଜ ବିମାନବନ୍ଦର (2.6 କିହଲାମିଟର) 
● ନିକଟତ୍ମ ହରଳ ହଷ୍ଟସନ:- ଅହନ୍ଧରୀ ହରଳ ହଷ୍ଟସନ (3.6  କିହଲାମିଟର)
● ଛତ୍ରପତ୍ିଶିବାଜୀ ମୋରାଜ ଟମିନସ୍ (25.4 କିହଲାମିଟର)
● ନଯିୁକ୍ତିପାଇଁକୟାବ୍ ଏବଂ ହରାଇ ଯାନହଷ୍ଟସନରୁଉପଲବ୍ଧ |

ବିହଶର୍ ଖାଦୟ ଏବଂ ହୋହଟଲ

ମୁମବାଇରେ େହବିା ଦ୍ୱାୋ ରେଷ୍ଟୁୋଣ୍ଟଗୁଡକି ବଭିିନ୍ନ ପ୍ରକାେେ େନ୍ଧା ଖାଦୟ ପେିରବଷଣ କେନ୍ତି |

ମୁମବାଇରେ େହବିା ଦ୍ୱାୋ ରେଷ୍ଟୁୋଣ୍ଟଗୁଡକି ବଭିିନ୍ନ ପ୍ରକାେେ େନ୍ଧା ଖାଦୟ ପେିରବଷଣ କେନ୍ତି |

● ହଶୌଚାଳୟ, ଗୁମ୍ଫା ନିକଟହର ଥିବା କିଛିହଛାଟ ହରଷ୍ଟୁରାଣ୍ଟ ପରି
ହମୌଳିକ ସୁବଧିା ଅଛିଯାୋ ବିଭିନ୍ନ ହରାହର୍ଇ ଏବଂ ପୟାକ୍ ପାଣି ପରିହବର୍ଣ କହର | 
● ପବିତ୍ର ଆତ୍ମା ଡାକ୍ତରଖାନା ଗୁମ୍ଫାଠାରୁ୮୫୦ ମିଟର ଦୂରହର ଅଛି|  ହମୌଳିକ ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁଗୁମ୍ଫା ନିକଟହର କିଛିକିେନିକ୍ ଉପସ୍ଥିତ୍ ଅଛି|
● ନିକଟତ୍ମ ହପାଲିସ ହଷ୍ଟସନ ହେଉଛିତ୍କ୍ଷଶିଲା ହପାଲିସ ହଷ୍ଟସନ(700 ମିଟର)

ପଯଷୟଟକ ଗାଇଡ୍ ସୂଚନା

ବଭିିନ୍ନ ସଂଗଠନ / ଅନୁଷ୍ଠାନ ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କୁମହାକାଲୀ ଗୁମ୍ଫାରେ ବୁଲିବା ପାଇେଁ ପେିଚାଳନା କେନ୍ତି |

ଟୁର୍ ଅପହରଟର୍ ସୂଚନା

ମୁମବାଇର ଅହନକ ଐତ୍ିେୟ ଭ୍ରମଣ ଅପହରଟର ମୋକାଳୀ ଗୁମ୍ଫାକୁ ହଯାଜନାବଦ୍ଧ ଭ୍ରମଣ କରନ୍ତିଯାୋ ଏେିସ୍ଥାନକୁପରିବେନ, ହଭାଜନ ଏବଂ ଗାଇହଡଡ୍ ଭ୍ରମଣ ଅନ୍ତଭୁଷକ୍ତ କହର |

ପେିଦର୍୍ନ ନିୟମ ଏବଂ ସମୟ , ପେିଦର୍୍ନ କେିବା ସରବ୍ାତ୍ତମ ମାସ

● ମୋକାଳୀ ଗୁମ୍ଫା ସକାଳ ୯.୦୦ ରୁସନ୍ଧୟା ୬.୦୦ ପଯଷୟନ୍ତ ହଖାଲା ଅଛି|
● ସାଇଟ୍ ପରିଦଶଷନ କରିବାର ସହବଷାର୍ତ୍ତମ ଋତ୍ୁହେଉଛିଶୀତ୍ଦିହନ(ନହଭମବରରୁହେବୃଆରୀ) 
● ପଯଷୟଟକମାନଙ୍କୁପ୍ରହବଶ ଦ୍ୱାର ୨୦ ଟଙ୍କା ପ୍ରହବଶ ଟିହକଟ୍ ପାଇଁ ହଦୟ ହଦବାକୁପଡିବ |

ଅଞ୍ଚଳହର କଥିତ୍ ଭାର୍ା

ଇଂୋଜୀ, ହିନ୍ଦୀ, ମୋଠୀ