ర్యజ్ గడ్, ఈ గంభీరమ న కోట 1672 కీర.శ. వరకత మ్ర్యఠయ
స్యమ్లా జ ానికి ర్యజధానిగయ ఉంది. మ్ర్యఠయ స్యమ్లా జాం స్యథ పకతడు
మ్ర్ియు వయస్ుి శిలిి ఛతరపత్త శివయజీ మ్హార్యజ్ చేత 'మ్ురుర ంబ్
దేవచా ద ంగర్' అని గతంలో పిలిచేమ్ధ్ాయుగ మ్హార్యష్టారలోని
జయించలవని కోటలలో ఒకటిగయ చేయబ్డ ంది.

జిలలా లత/పయర ంతం  
పూణేజిలలా, మ్హార్యష్టార, భదరతదేశం.

చర్ితర

ర్యజ్ గడ్, అంటేఅక్షర్యలల 'పయలించేకోట' అని అరధం, ఛతరపత్త శివయజీ
మ్హార్యజ్ 24 స్ంవతేర్యలత కష్టాపడ స్యథ పించిన మ్ర్యఠయ
స్యమ్లా జ ానికిర్యజధాని.
ర్యజ్ గడ్ దిగువ కోట మ్ర్ియు ఎగువ కోటగయ ర్ ండు పరధాన
భదగయలతగయ విభజించబ్డ ంది. ఎగువ కోటలో ర్యజ నివయస్ం
నిర్ిమంచబ్డ న బ్దలవకిలలా ఉంది. దిగువ కోట కొండ యొకక మ్యడు
చేతయలతో నిర్ిమంచబ్డ ంది. ర్యజ్ గడ్ కొండపెైత్తరభుజ కయరపు పలకపెై
ఉంది. ఈ మ్యడు చేతయలకత స్ువేల మ్లచి, పదామవత్త మ్లచి, 
స్ంజీవని మ్లచి అని పేరుా పెటదా రు. పదామవత్త మ్లచి అనేపేరు
పదామవత్త దేవి ఆలయం మ్ర్ియు అదే పేరుతో ఉని చిని
జలలశయం నుండ వచిాంది.
అనేక నిర్యమణ అవశేషయలత మ్ర్ియు ర్యజభవనాలత మ్ర్ియు గృహాల
స్ింభదలత ఇకకడ చూడవచుా. మ్ర్యఠయ స్యమ్లా జాం యొకక
కయర్యాలయం మ్ర్ియు దుకయణాల స్థలం యొకక అవశేషయలత
ఉనాియి. ఈ కోట ఛతరపత్త శివయజీ మ్హార్యజ్ నివయస్ం. ఇదిఅతని
జీవితంలోని వివిధ్ దశలను చూసింది, పదహార్ేళా చిని శివయజీ
కోటను నిర్ిమంచడం నుండ ర్యజు అయియా వరకత తన చర్ితరగుర్ించి
చ్పిుంది. 
పదహార్ేళా యువకతడు శివయజీ టోర్యి కోటను స్యాధీనం
చేస్ుకతనాిడు మ్ర్ియు ఒక బ్ంగయరు నిలాను కనుగొనాిడు. ఆ
నిధిలో ద ర్ికిన బ్ంగయర్యనిి మ్ురుర ంబ్ద దేవచా ద ంగర్ పెైకోటను
నిర్ిమంచేందుకత ఉపయోగించారు, ఆ తర్యాత కోటకత 'ర్యజ్ గడ్' అని
పేరు పెటదా రు. ఈ కోట అపుిడు మ్ర్యఠయల ర్యజధానిగయ ఉంది, ఇది
చాలల స్ంవతేర్యలతగయ ర్యజు మ్ర్ియు అతని సెైనికతలకత నివయస్ం
మ్ర్ియు రక్షణ కలిించింది. 
'పదామవత్త', 'స్ువేళ' మ్ర్ియు 'స్ంజీవని' అనేమ్యడు మ్లచీలతో
మ్ర్ియు 'బ్దలవకిలలా' అనే గొపి కోటతో ఈ కోట అదుుతంగయ
నిర్ిమంచబ్డ ంది. పయర కయర్యలత చాలల చకకగయ తయలరు చేయబ్డా్ యి, 
అవి ఎకతకవ ద్బ్బ తగిలినా కూలిపణ వు. ఈ కోటలో శివయజీ మ్హార్యజ్
ర్ ండవ కతమ్లరుడు ర్యజ ర్యమ్ మ్హార్యజ్, అతని ర్యణిస్యయి బ్దయి
మ్రణం మ్ర్ియు మ్ర్ నని జర్ిగయయి! ఇది శివయజీ మ్హార్యజ్
నివయస్ం మ్ర్ియు ర్ ండు దశయబ్దా లకత పెైగయ మ్ర్యఠయ స్యమ్లా జ ానికి
ర్యజధాని!
ఈ కోట టటరకకర్ే స్ారాధామ్ం మ్ర్ియు మ్ర్యఠయ చర్ితరకత స్యక్ !

భౌగలళిక శయస్ిరం
ర్యజ్ గడ్ స్మ్ుదరమ్టదా నికి 1,395 మీటరాఎతయి లో స్హాాదిరపరాత శేరణులలో ఉంది.

వయతావరణం
ఈ పయర ంతం 19-33 డ గలీర సెలిేయస్ట మ్ధ్ా స్గటు ఉషో
ణగతరతో ఏడాది
ప డవునా వేడ -అరధశుష్టక వయతావరణానిి కలిగిఉంటుంది.
పూణేలో ఏపిరల్ మ్ర్ియు మేన లలోా ఉషో
ణగతర 42 డ గలీర సెలిేయస్ట కత
చేరుకతనేటపుిడు అతాంత వేడ గయ ఉంటుంది.
శీతాకయలలలత విపర్ీతంగయ ఉంటదయి మ్ర్ియు ర్యత్తరఉషో
ణగతర 10 డ గీరల
సెలిేయస్ట కంటేతకతకవగయ ఉంటుంది, కయనీ స్గటు పగటిఉషో
ణగరత
26 డ గలీర సెలిేయస్ట ఉంటుంది.
ఈ పయర ంతంలో వయర్ిషక వరషపయతం 763 మి.మీ.

చేయవలసిన పనులత
ర్యజ్ గడ్ లో చేయవలసినవి మ్ర్ియు చూడవలసినవి చాలల
ఉనాియి,
1. బ్దలవకిలలా
2. పదామవత్త మ్లచి
3. స్ువేలల మ్లచి
4. స్ంజీవని మ్లచి
5. అలత దర్యాజ
6. పదామవత్త ఆలయం
7. కోట పెైకిటటరకికంగ్
8. తోర్యి, ర్యయగఢ్, పరతాప గడ్, మ్ంగళ గడ్, లింగన, చందరగడ్
మొదలలైన ఇతర కోటలతగయ చూడటం.
9. వేస్విలో కోటపెైర్యత్తరటటరకికంగ్ చేయడం.

స్మీప పర్యాటక పరదేశం
ర్యజ్ గడ్ స్మీపంలోచూడవలసినవి కిరందివి,
1. తోర్యి కోట (12 కి.మీ.)
2. మ్ంధ్ర్ దేవి కయళూబ్దయి ఆలయం (42కిమీ)
3. పురందర్ కోట (43 కి.మీ.)

ఈ పర్యాటక పరదేశయనికి 
స్ందర్ిశంచడానికి తగిన 
దూర్యనిి,స్మ్యలనిి బ్టిా 
మ్నం ర్ ైలత, విమ్లన, ర్లడు్ 
(ర్ ైలత, విమ్లనం, బ్స్ుే)
దాార్య పరయలణించాలి
కోట చేరుకోవడానికిఅనేక మ్లర్యా లత ఉనాియి,
- విమ్లన మ్లరాం: స్మీప విమ్లనాశరయం పూణేవిమ్లనాశరయం.
- ర్ ైలత మ్లరాం: మ్ుంబ్ ైనుండ పూణేవరకత అనేక ర్ ైళుా నడుస్యి యి.
- ర్లడు్ మ్లరాం: పూణెనగరం నుండ కోటకత 56 కి.మీ దూరం. పూణే
నుండ కోట చేరుకోవడానికి స్ుమ్లరు గంటనిర స్మ్యం
పడుతయంది. మ్ుంబ్యి నుండ రహ్దార్ిదాార్య పూణెచేరుకతని
కోటకత పరయలణం కొనస్యగించవచుా.

పరతేాక ఆహారపదార్యథ లత 
మ్ర్ియు హ్ో టలతా
మ్హార్యష్టారవంటకయలత

స్మీపంలోని వస్త్త 
స్ౌకర్యాలత & హ్ో టలతా / 
ఆస్ుపతయర లత /తపయలల
కయర్యాలయం/పణ ల్రస్ట సేాష్టన్
● మ్ుందస్ుి ననటనస్ుతో స్యథ నికతలత వస్త్త ఏర్యిటు చేస్ుకోవచుా.
● కోట పయర ంగణంలో లవదా లోపల ఆస్ుపతయర లత లవవు, పూణే
నగరంలో అనేక మ్ల్రా-సెిషయలిటనఆస్ుపతయర లత ఉనాియి.
● స్మీప పణ ల్రస్ట సేాష్టన్ ర్యజ్ గడ్ స్మీపంలోని నస్యర పూర్ పటాణంలో
ఉంది.
● కోటపెైతపయలల కయర్యాలయలలత లవవు.

స్మీపంలోని MTDC ర్ిస్యర్ా 
వివర్యలత
MTDC ర్ిస్యర్ాపయన్ షెట్ (32.5 కి.మీ)

పర్యాటక కయరాకరి 
స్మ్లచారం
కొంతమ్ందిపర్యాటక కయరాకరిలత ర్యజ్ గడ్ కోట యొకక పరయలణం, 
భోజనం మ్ర్ియు పరణాళికయబ్దధమ న పరాటనలతో కూడ న 
పరాటనలను చేయిస్యి రు .

స్ందరశన నియమ్ం మ్ర్ియు స్మ్యం, 
స్ందర్ిశంచడానికి ఉతిమ్ మ్లస్ం (న ల)
- అకోాబ్ర్ నుండ మ్లర్ిా వరకత ఈ కోటను స్ందర్ిశంచడానికి
ఉతిమ్ న లలత.
- ఎవర్ ైనా ర్యత్తరటటరకికంగ్ చేయలలి అనుకతంటే, ఏపిరల్ నుండ జూన్
వరకత వేస్వి న లలలో ఉతిమ్ం.
- కోటను స్ందర్ిశంచడానికివర్యష కయలంలో మొదటికొనిి వయర్యలత
దూరంగయ ఉండటమేమ్ంచిది.
- స్ందర్ిశంచేటపుిడు తపినిస్ర్ిగయ వయతావరణం మ్ర్ియు
వయతావరణానికితగిన దుస్ుి లను ధ్ర్ించాలి మ్ర్ియు కీరడా బ్యటుా
ధ్ర్ించాలి.
- ఎవర్ ైనా ర్యత్తరటటరకికంగ్ కత చేయలలి అనుకతంటే, దానికితగిన
దుస్ుి లత ధ్ర్ించడమేకయకతండా తగిన బ్దాటర్ీలత మ్ర్ియు
అదనపు టదర్ా ని తీస్ుక ళాా లి.
- కోటను స్ందర్ిశంచడానికిఉతిమ్ స్మ్యం 9:00 A.M. నుండ 
6:00 P.M.వరకత మ్లతరమే. స్ూర్యాస్ిమ్యలనికిమ్ుందే కోట
దిగడం ఉతిమ్ం.

ఈ పయర ంతంలో మ్లటదా డే 
భదష్టలత
ఆంగామ్ు (ఇంగీాష్), హ ందీ, మ్ర్యఠీ.